“Chúng ta đã ở đây, cùng nhau và sống một thanh xuân rực rỡ. Không chỉ chúng mình, mà cả các bạn nữa, bởi Việt Sử Kiêu Hùng sẽ không thể đi tới hôm nay nếu không có sự yêu thương cổ vũ và đồng hành của mọi người”, đại diện nhóm diễn hoạ ký sử - Đuốc Mồi mở đầu buổi công chiếu phim Bình Ngô đại chiến.
Trong suốt ba năm “nằm gai nếm mật” làm diễn họa dã sử với nhiều quan tâm của cộng đồng, Bình Ngô đại chiến có thể là dự án cuối cùng của nhóm bạn trẻ yêu sử Việt này. Theo Trần Tuấn, trưởng dự án: “Nếu sau tập phim này nhóm mình vẫn không tìm được nhà đầu tư hay mô hình kinh doanh phù hợp, dự án có thể phải dừng lại. Tuy vậy đối với tất cả anh em trong ê-kip, cả các đối tác đều mong dự án sẽ có thể tiếp tục để kể thêm nhiều câu chuyện sử Việt nữa cho người Việt”.
“Nếm mật nằm gai, há phải một hai sớm tối”
Dự án diễn hoạ dã sử của nhóm khởi động từ tháng 6-2017, sau ba năm đã gây quỹ thành công 2,2 tỉ đồng và đã hoàn thành tổng cộng 210 phút phim với hơn 21 tập phim lớn nhỏ như: Khai mở triều Trần, Việt Nam trăm bậc vĩ nhân… Trong đó có 2 loạt phim lớn gồm: “Tử chiến thành Đa Bang” – 3 tập, “Lý Thường Kiệt” – 3 tập. Tính đến nay, toàn dự án đã có tổng cộng là 2,4 tỉ đồng, riêng tập phim “Bình Ngô đại chiến” đã kêu gọi được 1,3 tỉ đồng với 1.600 người đóng góp.
Bộ phim dài nhất cũng có thể là bộ phim cuối cùng lấy bối cảnh của gần 600 năm trước, từ ngày thành Đa Bang thất thủ, Đại Việt chìm trong hỗn mang dưới ách thống trị của quân Minh. Bao cuộc khởi nghĩa của con dân Giao Chỉ bùng lên rồi lại bị nhấn chìm trước vó ngựa ngoại xâm. Sử sách còn ghi những cuộc nổi dậy của nghĩa quân Lê Lợi, sau bao phen thất bại buổi đầu, với bao lần rút chạy lên núi Chí Linh. Năm 1426 tại cánh đồng Tốt Động – Chúc Động, bộ ba tướng Đinh Lễ, Nguyễn Xí, Lý Triện đã phối hợp chỉ huy Thiết Đột quân đánh một trận rung trời chuyển đất, giành lấy một chiến thắng lớn, mở đường hanh thông cho cuộc giành lại độc lập.
Bằng chiến thuật tài tình, bằng lòng quả cảm vô song, tại chiến trường Tốt Động – Chúc Động, 6.000 quân Lam Sơn ít ỏi đã đập nát 100.000 đại quân Minh, mở ra cơ hội quật khởi cho non sông Đại Việt, và làm bàn đạp cho chiến thắng toàn cục của nghĩa quân Lam Sơn giành lại độc lập tự do cho đất nước.
Ban đầu, nhóm dự định tái hiện lại trận chiến trong 30 phút, công chiếu vào khoảng quý II năm 2020. Nhưng sau đó, bộ phim kéo dài đến 60 phút với hơn 1.200 shot hình, 13 lần đổi kịch bản, 15 tháng thực hiện, gây quỹ được 1,3 tỷ đồng từ hơn 1.600 người đóng góp. Lý giải về những thay đổi này, đại diện nhóm cho biết, toàn bộ dự án là phi lợi nhuận, thực hiện bằng nguồn kinh phí từ hình thức gây quỹ cộng đồng. Dự án nhằm truyền cảm hứng sử Việt cho người Việt, thông qua diễn hoạ. Các tập phim tái hiện những nhân vật lịch sử, những trận đánh, hay những sự kiện quan trọng trong lịch sử Việt Nam.
“Có lẽ vì thế mà lúc nào cả team mình cũng trong tình trạng “cố thêm chút nữa”. Cứ một chút, một chút, để rồi từ một tập phim dự định tối đa 30 phút, thì nay thời lượng đã kéo dài khoảng gấp đôi. Bình Ngô đại chiến là tập phim dài nhất từ trước tới nay của nhóm, để bù đắp cho những tiếc nuối của rất nhiều bạn trước đây khi mà “coi chưa kịp đã thì đã hết phim”, trưởng nhóm Sử Việt Kiêu Hùng chia sẻ.
Trong quá trình thực hiện, nhóm làm phim phải nhờ kiểm lâm dẫn vào núi rừng Lam Sơn, đạp xuống bùn lầy của cánh đồng Tốt Động. Đi qua buốt lạnh của ải Chi Lăng, tìm đến đỉnh núi diễn ra hội thề Lũng Nhai… để có thể thấu hiểu và truyền tải những cảm xúc chân thật nhất vào bộ phim.
Sau 24 giờ công chiếu, Bình Ngô đại chiến đã cán mốc 360 nghìn lượt xem, 21 nghìn lượt chia sẻ, 5 nghìn lượt bình luận. Ba ngày sau khi công chiếu, bộ phim dài 60 phút đã cán mốc một triệu lượt xem và vào top 15 trending trên YouTube. Những con số ấn tượng trên cũng đưa Sử Việt Kiêu Hùng vào danh sách đề cử của WeChoice 2020 ở hạng mục “Nhân vật truyền cảm hứng” của năm.
“Đại Việt ta từ trước, hào kiệt thời nào cũng có”
“Có hai chi tiết khiến mình khóc rất nhiều khi xem xong bộ phim. Một là khi nghĩa quân hô vang ‘Đại Việt trường tồn’ trong làm mưa tên của địch. Hai là khi kết thúc bộ phim, hàng dài danh sách những người đã đóng góp, ủng hộ cho dự án cứ như kéo dài mãi không thôi, trong đó mình cũng tìm thấy tên của mình, của bạn bè, thầy cô”, Hoàng Xuân, sinh viên năm 2 trường Đại học Bách Khoa chia sẻ sau khi xem bộ phim. Đó là những giọt nước mắt tự hào dành cho tình yêu sử Việt. Nó cũng thể hiện sự quan tâm của cộng đồng người trẻ dành cho lịch sử nước nhà, điều mà nhóm Việt Sử Kiêu Hùng luôn ấp ủ từ những ngày đầu làm dự án – Thắp lên tình yêu sử Việt của người trẻ.
Quang Thuần, học sinh cuối cấp của trường THPT Quang Trung, Bình Định chia sẻ: “Mình chưa từng thích học sử vì nó quá dài và khô khan. Nhưng từ ngày biết đến các dự án của Đuốc Mồi, mình đã theo dõi không sót một video nào. Sau mỗi bộ phim, mình đều đi tìm lại những tài liệu lịch sử để đọc thêm, từ đó tình yêu sử Việt của mình được khơi dậy từ lúc nào không hay. Xung quanh mình, nhiều bạn bè cũng quan tâm đến lịch sử hơn khi được xem những thước phim diễn hoạ dã sử hào hùng này”.
“Có lúc rất ngậm ngùi, có lúc mình lại rất hào hứng với những cảnh hành động trong Bình Ngô đại chiến, đặc biệt là cách đạo diễn dựng phim cũng như Sound Design, rất thỏa mãn về mặt thị giác. Hy vọng các bạn giữ được lửa đam mê để vượt qua khó khăn phía trước, để một ngày nào đó đưa Việt Sử Kiêu Hùng ra màn ảnh lớn, xứng đáng với tất cả tâm huyết mà các bạn đã dành cho dự án”, đạo diễn Charlie Nguyễn chia sẻ sau khi đến rạp, tham dự công chiếu Bình Ngô đại chiến.
Hoàng Tuấn, giảng viên một trường đại học ở TPHCM nói: “Lịch sử không phải chuyên ngành của mình, nhưng trong các bài giảng, mình thử lồng ghép các đoạn phim ngắn của nhóm vào xem sinh viên kỹ thuật phản ứng như thế nào với lịch sử. Bất ngờ là các bạn đều tỏ ra rất hào hứng, tò mò và cùng nhau thảo luận rất nhiều về các giai thoại, nhân vật lịch sử”. Có thể nói, Việt Sử Kiêu Hùng đã hoàn thành xuất sắc sứ mệnh của mình là thắp lên ngọn đuốc mồi với tình yêu sử của người trẻ. Từng dự án, thước phim được chọn lựa chỉn chi đã khơi dậy niềm tự hào dân tộc, lòng biết ơn thế hệ cha ông đã đứng lên, giành lại độc lập, tự do cho dân tộc.
“Kết thúc bộ phim, khán giả đã khóc và chúng mình đã khóc. Những giọt nước mắt đã rơi cho những xúc cảm về một quá khứ hào hùng, bi tráng của cha ông, cũng rơi cho một hành trình ba năm gian khổ của dự án mà ta đã sát cánh cùng nhau”, một thành viên thành viên trong dự án chia sẻ.
“Cỗ xe cầu hiền, thường chăm chắm còn dành phía tả”
Theo Trần Tuấn, số tiền vận động được dù rất lớn nhưng chỉ đủ để nhóm chi trả cho nơi ở, tiền ăn, lên ý tưởng kịch bản, tiền trạm một số địa điểm lịch sử, mua máy móc… Còn lại, để đi đường dài, nhóm không thể chỉ phụ thuộc vào tiền vận động từ cộng đồng vì tất cả các thành viên không được trả lương, khó khăn về thu nhập. Nhiều thành viên trong nhóm nghỉ ngang nhiều công việc được chi trả lương cao để tham gia dự án. Do đó, sau ba năm, nếu không tìm được đối tác, nhóm sẽ tạm dừng dù các thành viên đều mong muốn được tiếp tục.
“Dự án mong muốn có thể được đầu tư hoặc có cơ hội để làm việc trong những dự án lớn hợp tác với các đơn vị sản xuất khác, để cùng làm một sản phẩm sử Việt đủ sức mang ra giới thiệu với bạn bè quốc tế”, Trần Tuấn nói. Song song với đó, nhóm cũng hy vọng có được sự bảo trợ hoặc đầu tư, đồng hành từ các doanh nghiệp vì hình thức gây quỹ từ cộng đồng không phải là lựa chọn lâu dài, bền vững. “Trong tình huống xấu nhất, nhóm không tìm được đầu tư thì vẫn tiếp tục bằng cách làm truyện tranh minh họa, tiếp tục xây dựng kịch bản và hỗ trợ các dự án khác về văn hóa lịch sử”, đại diện dự án khẳng định.
Theo nghệ sĩ Thành Lộc, bộ phim Bình Ngô đại chiến có thể làm tốt hơn nếu đủ kinh phí để thực hiện theo kỹ thuật phim hoạt hình 3D. Anh ví von bộ phim được thực hiện theo kiểu “con nhà nghèo”. “Để khán giả có thể khóc cười, đâu đó ngẫm thấy sự xót xa bởi Đuốc Mồi tập hợp một nhóm bạn trẻ đam mê sử, có khả năng thực hiện nhiều dự án chất lượng về lịch sử nhưng vì thiếu kinh phí, dự án có thể phải đến hồi kết”, Thành Lộc nói. Anh cho rằng, để tiếp tục làm phim, dự án phải có các đơn vị đầu tư nghiêm túc, cùng phối hợp thực hiện thì dự án mới có thể bền vững.
Hình thức diễn họa vẫn chưa thể hấp dẫn bằng hình thức hoạt hình 2D, 3D nhưng để làm được phim hoạt hình hay các hình thức khác thì đòi hỏi phải có sự đầu tư lớn của nhiều đơn vị sản xuất. “Chúng ta mãi không có tác phẩm hoạt hình lịch sử xuất sắc cũng do không có kinh phí. Nếu có được sự hỗ trợ, nguồn vốn từ nhà nước, những sản phẩm hoạt hình sử Việt chất lượng cao sẽ được sản xuất nhiều hơn để phục vụ khán giả”, Trần Tuấn nói. Các tác phẩm hoàn thiện đều công chiếu miễn phí trên mạng nhằm mục đích phục vụ cộng đồng là chính, không thu về lợi nhuận thương mại. Rõ ràng, đã đến lúc cơ quan nhà nước cần quan tâm và tài trợ cho những dự án tâm huyết như thế này để niềm đam mê sử Việt luôn được lan tỏa.
Khương Nha – Tạp chí Thế Giới Số Giai phẩm Xuân 2021