Thị trường tuyển dụng biến động mạnh trong Quý 2/2020

Theo thông tin về nhu cầu tuyển dụng nhân sự trung và cao cấp tại thị trường Việt Nam trong Quý 2/2020 do Navigos Search vừa công bố, đã có sự biến động đáng kể về nguồn nhân lực hiện nay, trong tất cả các ngành nghề.

Dịch vụ cho người dùng tăng, nhưng dịch vụ cho doanh nghiệp giảm

Trạng thái bình thường mới đã kích nhu cầu chi tiêu của người dùng quay trở lại, tuy nhiên việc mở cửa giao thương giữa các nước đến nay vẫn chưa có dấu hiệu tái thiết lập. Điều này kéo theo xuất hiện sự đối nghịch trong phục hồi tuyển dụng giữa lĩnh vực Dịch vụ cho người dùng và Dịch vụ cho doanh nghiệp. Theo thống kê của Navigos Search trong Quý 2/2020, các lĩnh vực đã phục hồi và có dấu hiệu trên đà phục hồi (có suy giảm so với quý trước nhưng tỷ lệ thấp) hầu hết đều thuộc mảng Dịch vụ cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, các mảng Dịch vụ cho doanh nghiệp vẫn chưa có dấu hiệu phục hồi, thậm chí các ngành trong mảng này đều thuộc nhóm có nhu cầu tuyển dụng giảm mạnh nhất so với Quý 1. 

Theo đó, ngành thể hiện sự phục hồi rõ rệt nhất, có tăng trưởng dương, là Du lịch/Nhà hàng, nhu cầu tăng đến 11%. Tiếp theo, 3 ngành có dấu hiệu đang trên đà phục hồi, tuy có sụt giảm so với với Quý 1 nhưng rất thấp, tỷ lệ tăng trưởng âm dao động trên dưới 10%, lần lượt là các ngành Tài chính/Ngân hàng; Chăm sóc sức khỏe và Khoa học cuộc sống; Bất động sản. 

Bên cạnh đó, 3 ngành giảm nhiều nhất trong nhu cầu tuyển dụng, tỷ lệ giảm mạnh khi so với Quý 1/2020 lần lượt là Dịch vụ vận tải, giảm 58%; Truyền thông và Quảng cáo, giảm 58%; Bán hàng và Marketing (B2B) cho DN Sản xuất, giảm 38%. 

Dệt may tái khởi động

Trong Quý 2, nhu cầu tuyển dụng các vị trí quản lý cấp trung và cấp Quản lý của ngành may mặc tăng nhẹ, hầu hết đến từ các nhà máy Dệt may có vốn đầu tư nước ngoài, đơn cử như Hàn Quốc và Mỹ. Bên cạnh đó, trong Quý 2, các nhà máy gia công những đơn hàng quần áo phân khúc siêu thị, giá rẻ đã phục hồi hoạt động sản xuất về trạng thái bình thường nhờ bắt đầu nhận được các đơn đặt hàng trở lại, đáng kể đến là các nhà máy gia công các đơn hàng cho các hãng bán lẻ hàng đầu của Mỹ. 

Các lĩnh vực Sản xuất mũi nhọn nhiều tiềm năng

Theo quan sát của Navigos Search, sau khi hiệp định thương mại EVFTA được thông qua và các nước mở cửa biên giới trở lại, tiềm năng sẽ xuất hiện nhiều cơ hội việc làm cho người lao động do các làn sóng đầu tư vào các ngành Sản xuất mũi nhọn. Theo đó, ngành Dệt May/Da Giày, do được hưởng nhiều quy chế ưu đãi nên Việt Nam sẽ trở thành điểm đầu tư lý tưởng của doanh nghiệp nước ngoài từ châu Á, châu Âu, châu Mỹ; hiệp định EVFTA cũng là động lực thúc đẩy ngành Nông nghiệp xuất khẩu mạnh mẽ hơn. 

Đối với ngành Điện tử, Quý 2 này ghi nhận một số doanh nghiệp đã tái khởi động kế hoạch dịch chuyển các dự án nhà máy mới từ châu Á sang Việt Nam, khiến nhu cầu tuyển dụng trong lĩnh vực này cũng bắt đầu “tăng nhiệt” nhẹ. Các doanh nghiệp đã và đang có kế hoạch đầu tư và triển khai các dự án mới trong ngành điện tử, ô tô tại các thành phố công nghiệp như Hà Nam, Hải Phòng, Hải Dương. Ngành công nghiệp phụ trợ hứa hẹn cũng sẽ “lên ngôi” khi được chú trọng thu hút nguồn vốn nước ngoài FDI nhiều hơn từ các nước châu Âu và trong khu vực.  

Nhu cầu tuyển dụng ngành Năng lượng trên đà tăng trưởng nhanh 

Trong Quý 2, Navigos Search ghi nhận nhu cầu tuyển dụng mảng Năng lượng tăng mạnh, đặc biệt là lĩnh vực điện gió và điện mặt trời. Nguyên nhân do tăng mạnh nhu cầu sử dụng năng lượng nói chung và điện nói riêng, đồng thời là sự tác động từ chính sách quy hoạch và phát triển năng lượng tái tạo của Chính phủ. Dự kiến nhu cầu tuyển dụng sẽ tiếp tục tăng mạnh trong Quý 3 và Quý 4, tập trung chủ yếu ở khu vực miền trung (Ninh Thuận, Trà Vinh…). 

Bên cạnh đó, hiệp định thương mại EVFTA được thông qua đã nâng cao vị thế của Việt Nam và thu hút nhiều sự chú ý của các nhà đầu tư từ Mỹ và Châu Âu trong lĩnh vực Năng lượng. Nhiều dự án lớn đã và đang trong giai đoạn nghiên cứu và phát triển. Một số dự án khác đang tìm giải pháp tháo gỡ khó khăn và hứa hẹn sẽ phát triển nhanh trong thời gian tới.

Về yêu cầu tuyển dụng, do các dự án đều có sự tham gia của các đối tác nước ngoài nên nhà tuyển dụng yêu cầu khá khắt khe về chuyên môn, đồng thời yêu cầu khả năng tiếng Anh tốt, nhất là đối với các vị trí quản lý.  

Ngành Năng lượng Việt Nam thu hút chuyên gia

Đang có xu hướng dịch chuyển của nhiều chuyên gia nước ngoài trong mảng Năng lượng, chủ động tiếp cận các dịch vụ tư vấn nhân sự và tìm kiếm các cơ hội được làm việc tại Việt Nam. Bên cạnh đó, các chuyên gia, kỹ sư cao cấp Việt Nam đang làm việc tại các dự án nước ngoài cũng thể hiện mong muốn quay về Việt Nam mặc dù thu nhập có thể thấp hơn, nhiều chuyên gia đã không tiếp tục gia hạn hợp đồng làm việc tại nước ngoài và sẵn sàng đón nhận các cơ hội việc làm tại quê nhà. 

Do nhu cầu tuyển dụng nhân sự trong nước tăng lên nhanh chóng, dẫn đến xuất hiện tình trạng thiếu hụt nhân sự đối với các vị trí quản lý, đặc biệt là các ứng viên có kinh nghiệm làm việc và triển khai các dự án có yếu tố nước ngoài.  

Căng mình duy trì bộ máy nhân sự, doanh nghiệp Nhật vẫn chọn Việt Nam là “miền đất hứa” 

Trong Quý 2 vừa qua, Navigos Search ghi nhận các công ty của Nhật mới thành lập tại Việt Nam chưa thể đi vào hoạt động sản xuất được do ảnh hưởng từ dịch Covid-19. Nhiều chuyên gia cấp cao người Nhật giữ vị trí chủ chốt trong nhà máy hiện vẫn chưa có điều kiện sang Việt Nam, dẫn đến việc ra quyết định tuyển dụng cho một số vị trí cũng bị trì hoãn. Trong bối cảnh sản xuất và kinh doanh khó khăn, một số công ty đang áp dụng chính sách giảm giờ làm, giảm lương hoặc điều chỉnh lại nhân sự. Một số công ty khác, do tình hình của công ty mẹ bên Nhật cũng gặp nhiều khó khăn nên phải tạm đóng cửa nhà máy trong một thời gian và chưa xác định được khi nào hoạt động trở lại. Rất ít các công ty Nhật có kế hoạch mở rộng mà chỉ tập trung duy trì bộ máy nhân sự, chỉ tuyển dụng thay thế khi có phát sinh. 

Tuy nhiên, dự kiến trong Quý 4 sẽ có những sự biến động rõ rệt trong dịch chuyển đầu tư. Từ nửa cuối năm, sẽ có rất nhiều nhà đầu tư Nhật Bản chuyển nhà máy từ Trung Quốc sang Việt Nam. Dự kiến các nhà đầu tư mới sẽ tập trung vào khu vực Khu công nghiệp Thăng Long 3 thuộc tỉnh Vĩnh Phúc và Khu công nghiệp Đồng Văn 3 thuộc tỉnh Hà Nam. 

Ngân hàng tăng tuyển bộ phận kinh doanh “bán chéo” bảo hiểm 

Ngành Ngân hàng nói chung vẫn đang trong giai đoạn rà soát các chi phí vận hành theo thông báo cuả Thống đốc Ngân hàng, nhu cầu tuyển dụng trong ngành hiện vẫn đang chững lại và chưa có dấu hiệu tái khởi động, đặc biệt đối với phân khúc tuyển dụng các ứng viên cao cấp.  

Song đối với phân khúc nhân viên và chuyên viên, tại các ngân hàng từ Quý 2 bắt đầu xuất hiện xu hướng tuyển dụng ồ ạt các vị trí kinh doanh để phục vụ cho dịch vụ bán chéo (cross sales) các sản phẩm bảo hiểm nhân thọ. 

Tiêu dùng nhanh vẫn chưa thể phục hồi 

Báo cáo cho hay, nhu cầu tuyển dụng của Ngành hàng tiêu dùng nhanh trong Qúy 2 có tín hiệu khởi sắc nhưng vẫn thấp hơn khoảng 40% so với cùng kì năm ngoái. Nguyên nhân do các công ty trong Ngành hàng tiêu dùng nhanh tại Việt Nam hầu hết là công ty nước ngoài và đa quốc gia nên vẫn chịu ảnh hưởng gián tiếp từ tập đoàn mẹ và tình hình kinh doanh tại các thị trường khác. Do đó, doanh nghiệp vẫn đang hạn chế ngân sách cho tuyển dụng và chưa có kế hoạch tuyển các vị trí mới, chỉ ưu tiên tuyển các vị trí chiến lược thực sự cấp thiết cho doanh nghiệp. Đối với các công ty Việt Nam có kế hoạch xuất khẩu hiện cũng đang phải tạm ngưng tuyển dụng cho các dự án đầu tư xuất khẩu ra nước ngoài.

Tuyển dụng sát sao, tái cơ cấu nhân sự trong ngành Bán lẻ 

Đối với ngành Bán lẻ, sức tiêu thụ chậm lại và lượng khách hàng giảm mạnh trong Quý 2 dẫn đến tình trạng tồn kho (đặc biệt là ngành thời trang, mỹ phẩm và dịch vụ ăn uống). Kế hoạch kinh doanh và doanh thu chịu nhiều ảnh hưởng nên doanh nghiệp buộc phải cắt giảm các chi phí đến mức tối đa (bao gồm chi phí tuyển dụng), Đồng thời nhiều doanh nghiệp buộc phải cơ cấu lại bộ máy tổ chức nên đã phải cắt giảm nhân viên, hoặc đề nghị nhân viên kiêm nhiệm thêm công việc của các vị trí khác thay vì tuyển thêm người mới để phụ trách. 

Phía nhà tuyển dụng lẫn ứng viên đều gặp những thách thức nhất định trong tuyển dụng vào giai đoạn này. Theo đó, đối với nhà tuyển dụng, tình hình khó khăn của doanh nghiệp buộc họ phải điều chỉnh mức lương và giảm các phúc lợi cho các vị trí cấp trung cấp quản lý, kéo theo giảm sút khả năng thu hút các nhân tài tiềm năng và chất lượng. Đối với ứng viên, các cơ hội việc làm trong ngành cũng rất hạn chế trong thời điểm này, các quy trình phỏng vấn và việc lựa chọn cũng được nhà tuyển dụng tiến hành sát sao hơn trước do kỳ vọng vừa tuyển được ứng viên chất lượng nhưng vừa tiết kiệm được ngân sách tối ưu nhất cho doanh nghiệp. 

Các dự án Giáo dục “ấm” dần và khắt khe hơn

Theo quan sát của Navigos Search, thị trường đã ấm lại so với giai đoạn từ tháng 3 – tháng 5 năm nay, sự thay đổi rõ rệt nhất có thể nhìn thấy thông qua nhu cầu tuyển dụng ở các dự án mới trong mảng giáo dục (thiết lập hệ thống các trường quốc tế mới, các trường song ngữ ở phân khúc tầm trung trở lên). Xuất hiện các dự án mới phần lớn được đầu tư bởi các nhà đầu tư nước ngoài, xu hướng đầu tư này một phần đến từ nhận định về tiềm năng của thị trường Việt Nam trong giai đoạn dài hạn và hiểu được nguyện vọng của các gia đình trong việc đầu tư về giáo dục cho con.

Mặc dù nhu cầu tuyển dụng vẫn ổn định nhưng khả năng sẽ sự cạnh tranh sẽ tăng cao hơn đối với ứng viên khi tìm việc trong lĩnh vực Giáo dục, do doanh nghiệp bắt đầu có những tiêu chí tuyển dụng kỹ lưỡng hơn và cẩn thận hơn trong việc lựa chọn ứng viên phù hợp.