Ô nhiễm không khí TP HCM tăng cao: quan trắc bằng thủ công, chậm đưa ra cảnh báo

Chiều 9/10, Sở Tài Nguyên Môi trường TP HCM  tổ chức họp báo công bố thông tin diễn biến hiện tượng mù quang hóa và tình hình chất lượng môi trường không khí trên địa bàn TP HCM. Quan trắc bằng thủ công, chậm đưa ra những khuyến cáo đến người dân, nhưng Trung tâm Quan trắc và Phân tích Môi trường khẳng định đó là kết quả đáng tin cậy.

Theo báo cáo của Sở Tài Nguyên Môi trường TP HCM, kết quả quan trắc môi trường không khí 9 tháng đầu năm 2019 của trung tâm quan trắc môi trường TP HCM tại 30 vị trí quan trắc cho thấy ô nhiễm không khí chủ yếu do bụi lơ lửng và mức ồn do hoạt động giao thông gây ra.

Nồng độ ô nhiễm không khí cao nhất tại Cát Lái, Quận 2

Cụ thể nồng độ các chất ô nhiễm quan trắc được tại Cát Lái, Ngã tư Huỳnh Tấn Phát – Nguyễn Văn Linh, Ngã tư Gò Vấp, An Sương, ngã tư Bình Phước luôn có giá trị cao và thường xuyên vượt quy chuẩn. Trong đó vòng xoay Mỹ Thủy, Cát Lái có nồng độ ô nhiễm cao nhất. Đánh giá chung cho thấy nồng độ các chất ô nhiễm trong không khí 9 tháng đầu năm 2019 có xu hướng tăng so với 9 tháng đầu năm 2018.

Bên cạnh đó, kết quả quan trắc tình hình ô nhiễm môi trường không khí trong khoảng thời gian xảy ra hiện tượng mù quang hóa từ ngày 3/9 đến 20/9 cho thấy có sự gia tăng đột biến các chất gây ô nhiễm (NO2, SO2, CO, bụi lơ lửng, PM10, PM 2.5) trong các ngày 18, 19 và cao nhất là ngày 20/9 với mức tăng PM 2.5 cao nhất 2,2 lần, bụi lơ lửng tăng 2,19 lần, PM10 tăng 1,9 lần, NO2 tăng 1,41 lần, CO tăng 1,4 lần. Nồng độ ô nhiễm giữa thời điểm buổi sáng và chiều có độ chênh lệch cao. Trong ngày 20/9 các thông số bụi lơ lửng, PM10 và PM2.5 có tỷ lệ vượt chuẩn lần lượt là 50%, 25% và 50%.

Theo Sở Tài Nguyên Môi trường TP HCM, hiện tượng mù quang hóa là thuật ngữ dùng để chỉ một dạng ô nhiễm diễn ra tại tầng đối lưu của khí quyển, sinh ra do ánh sáng mặt trời tác dụng lên các loại khí thải tạo nên các hợp chất có hại cho sức khỏe, làm giảm tầm nhìn. Nguyên nhân chính do dãy hội tụ nhiệt đới kết hợp với không khí lạnh khuếch tán sâu xuống phía Nam khiến thời tiết tại TP HCM luôn có nhiều mây, không có nắng, nền nhiệt thấp, độ ẩm không khí cao… Ngoài ra, do trời không có nắng, không có đủ bức xạ làm nóng mặt đất, làm xảy ra hiện tượng nghịch nhiệt, khiến các khí ô nhiễm nằm sát mặt đất không phát tán được lên cao, tích tụ lại gây ô nhiễm.  Tại TP HCM, hiện tượng này thường diễn ra định kỳ vào tháng 9, tháng 10 hoặc tháng 1 hàng năm và kéo dài trong khoảng 6-7 ngày.

Nguyên nhân của ô nhiễm môi trường không khí theo Sở Tài Nguyên Môi trường là do hoạt động giao thông, đặc biệt với 37 điểm thường xuyên ùn tắc vào các giờ cao điểm. Các hoạt động xây dựng, chuyên chở, tháo dỡ nguyên vật liệu và các nhà máy, đặc biệ các cơ sở sản xuất nhỏ nằm xen cài vào khu dân cư cũng đang góp phần vào tình trạng này.

Với những ngày diễn ra hiện tượng mùa quang hóa, Sở TN-MT khuyến cáo người dân hạn chế ra ngoài, đeo khẩu trang, kính che mắt và hạn chế tiếp xúc với sương mù ô nhiễm. Nhỏ mắt, mũi bằng nước muối sinh lý, vệ sinh nhà cửa và hạn chế phơi thực phẩm và sử dụng nước mưa.  

Thông tin đến người dân trễ do quan trắc thủ công

Theo ông Cao Tung Sơn, Giám đốc Trung tâm Quan trắc và Phân tích Môi trường, Sở Tài nguyên và Môi trường TP HCM, cơ quan này hiện đang chịu trách nhiệm quan trắc môi trường trên địa bàn TP HCM, không chỉ là không khí mà còn quan trắc các thành phần môi trường khác. Hiện Trung tâm đang từng bước thực hiện mở rộng mạng lưới quan trắc, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã hội của TP HCM.

/2017/TT-BTNMT của Bộ Tài Nguyên Môi trường với các chỉ tiêu rõ ràng cụ thể. Với mỗi chỉ tiêu đều có nhiều phương pháp để thực hiện. Có những chỉ tiêu thực hiện theo phương pháp kỹ thuật của các cơ quan bảo vệ môi trường nhiều nước phát triển, có những chỉ tiêu dựa theo tiêu chuẩn Việt Nam. Tùy theo chỉ tiêu mà áp dụng các quy trình, phương pháp lấy mẫu, phân tích phù hợp. Do vậy, các kết qua thu được sẽ được kiểm tra về mặt số liệu trước khi ban hành. Ông Sơn khẳng định đây là những kết quả hoàn toàn đáng tin cậy.

Giải thích về việc vì sao mù quang hóa xảy ra nhưng cơ quan chức năng lại chậm đưa ra các khuyến cáo cho người dân, theo ông Sơn nguyên nhân đầu tiên là do hiện tượng này năm nay nằm ngoài dự đoán của Trung tâm, nếu như mọi năm xảy ra vào tháng 10 thì năm nay trong tháng 9 đã diễn ra hiện tượng này. Bên cạnh đó, khi hiện tượng này xảy ra, phía Trung tâm Quan trắc và Phân tích Môi trường cũng đã tiến hành quan trắc định kỳ nhưng việc quan trắc được thực hiện thủ công, gián đoạn, do vậy phải cần một khoảng thời gian nhất định để có thể đưa ra kết quả.

“Từ nay sắp tới, Trung tâm vẫn sẽ nỗ lực quan trắc và thông tin chất lượng không khí sớm nhất đến người dân. Việc có độ trễ thông tin là một hạn chế mà chúng tôi cần phải khắc phục trong thời gian tới. Trong đó, hạn chế chính nằm ở việc thực hiện quan trắc thủ công. Dự kiến với việc triển khai thực hiện “Đề án phát triển mạng lưới quan trắc môi trường TP HCM đến 2020 và tầm nhìn đến 2030”, dự kiến sau 2020 TP HCM sẽ có khoảng 9 trạm quan trắc tự động có thể dự báo tức thời cho người dân. Đến 2030 dự kiến hoàn chỉnh hệ thống với 18 trạm quan trắc tự động” – ông Sơn cho biết.