Doanh nghiệp, tổ chức cần có chiến lược dữ liệu rõ ràng khi triển khai chuyển đổi số

Làm sao để xây dựng nguồn dữ liệu giá trị và biến nó trở thành những công cụ hữu ích để tạo ra mô hình kinh doanh mới, nguồn thu mới, giúp nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp, đồng thời tránh được những rủi ro, thất bại trong hành trình chuyển đổi số?

Tại sự kiện “Vietnam Data Summit 2022: Để Data lên tiếng” do Hội Tin học Thành phố Hồ Chí Minh (HCA) phối hợp cùng Western Digital Việt Nam tổ chức diễn ra ngày 24/6/2022, các chuyên gia cho biết trong cuộc đua và sự bùng nổ rất nhanh của dữ liệu hiện nay, các doanh nghiệp cần có một chiến lược rõ ràng, khoa học về việc xây dựng dữ liệu, nếu không sẽ rất dễ bị cuốn vào việc thu thập dữ liệu từ các giải pháp phần mềm nhưng rồi lại không biết làm gì với mớ dữ liệu thô đó.

Chuyển đổi số là tất yếu để phát triển kinh tế nhưng ẩn chứa nhiều rủi ro

Đánh giá tầm quan trọng của dữ liệu, trong vai trò là đơn vị quản lý, bà Võ Thị Trung Trinh, Phó Giám đốc Sở TT&TT TP.HCM cho biết, các mục tiêu phát triển TP.HCM trở thành thành phố thông minh hay chuyển đổi số tại thành phố đều xác định việc tạo lập dữ liệu là yếu tố quan trọng hàng đầu. Hiện tại, thành phố đã triển khai những dự án quan trọng để làm sao thiết lập được kho dữ liệu dùng chung và phát triển hệ sinh thái dữ liệu mở cho thành phố, tập trung nhiều nguồn lực từ các trường viện và sự hợp tác quốc tế.

Thành phố cũng đang xây dựng chiến lược dữ liệu giai đoạn 2022-2025 và tầm nhìn 2030, là một trong những trọng tâm để thành phố xác định việc chuyển đổi số cũng như thúc đẩy phát triển đô thị thông minh của thành phố. Theo bà Trinh, chiến lược dữ liệu này hiện đang thực hiện ở giai đoạn khảo sát và đánh giá hiện trạng, nhu cầu sử dụng, cách khai thác dữ liệu dùng chung của thành phố. Trong tuần tới, Sở TT&TT TP.HCM sẽ cùng với các chuyên gia Ngân hàng thế giới, các tổ chức Hiệp Hội, doanh nghiệp họp bàn đưa ra các định hướng phát triển dữ liệu, xây dựng thành một bản hoạch định chiến lược dữ liệu của thành phố để đệ trình thành phố phê duyệt, ban hành.

Đề cập đến vai trò của dữ liệu trong hành trình chuyển đổi số, tại Diễn đàn, chuyên gia cao cấp về Kỹ thuật số của World Bank, ông Toni Kristian Eliasz đánh giá cao việc chính phủ Việt Nam đang rất quyết tâm đặt mục tiêu rõ ràng về chuyển đổi số cho quốc gia, trên mọi lĩnh vực. Tuy nhiên, vị chuyên gia này lưu ý rằng tiến trình chuyển đổi số bên cạnh mang đến những kỳ vọng về hiệu quả kinh tế, xã hội còn ẩn chứa rất nhiều rủi ro, trong đó các vấn đề về bảo mật, bảo vệ quyền riêng tư dữ liệu, thông tin cá nhân… cũng cần phải đặt lên quan trọng hàng đầu. Bên cạnh đó, để chuyển đổi số hiệu quả thì từ trong phạm vi doanh nghiệp đến các tổ chức nhà nước việc thu thập dữ liệu cần phải được chia sẻ, dùng chung.

Chỉ thu thập những dữ liệu cần thiết và phải tạo ra được mô hình kinh doanh mới

Ông Lâm Nguyễn Hải Long, Chủ tịch Hội Tin học Thành phố Hồ Chí Minh nhìn nhận, việc tận dụng dữ liệu để làm lợi thế cạnh tranh đã trở thành sự lựa chọn nhu cầu thiết yếu của bất cứ doanh nghiệp nào. Dữ liệu đang cách mạng hóa các hoạt động của doanh nghiệp. Doanh nghiệp nào xem dữ liệu là một tài sản chiến lược sẽ tồn tại và phát triển mãi. Theo ông Long, chiến lược xây dựng dữ liệu cần được quan tâm ngang bằng với chiến lược marketing, chiến lược phát triển sản phẩm hay chiến lược thu hút nhân tài trong doanh nghiệp. Ở góc độ doanh nghiệp, việc sử dụng dữ liệu hiệu quả giúp doanh nghiệp ra quyết định, thúc đẩy những cải tiến trong quá trình hoạt động, và biến dữ liệu thành một tài sản tạo ra nguồn doanh thu mới.

Theo ông Long, sức mạnh của dữ liệu  không nằm ở bản thân của dữ liệu mà là cách chúng ta dùng dữ liệu như thế nào, bởi dữ liệu không phải lúc nào cũng có ích. Về mặt kinh doanh, những dữ liệu có ích phải giải quyết được nhu cầu cụ thể của doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp đạt được chiến lược hoặc tạo ra những giá trị thực sự. Vì vậy, thay vì tích trữ dữ liệu, doanh nghiệp cần nên bắt đầu từ chiến lược, chỉ thu thập những dữ liệu cần thiết và có ý nghĩa cho doanh nghiệp của mình.

Đồng tình với quan điểm trong chiến lược xây dựng dữ liệu, ông Trương Bá Toàn – Tổng Giám đốc Western Digital Việt Nam cho biết, trở ngại lớn nhất trong hành trình chuyển đổi số là vấn đề nhận thức, con người, xây dựng văn hóa… Vì đây được xem như kim chỉ nam giúp doanh nghiệp hiểu đúng, hiểu rõ, hiểu sâu về chuyển đổi số, về data, về việc nên bắt đầu từ đâu để chuẩn chỉnh, ít tốn thời gian nhất.

Chia sẻ về cách xây dựng đội ngũ xử lý data cho doanh nghiệp, chuyên gia cố vấn ngành khoa học dữ liệu và trí tuệ nhân tạo, đồng sáng lập Avaiga, Albert Antonie khẳng định ngay rằng doanh nghiệp cần phải có càng sớm càng tốt một Giám đốc dữ liệu (CDO), người này sẽ đóng vai trò như một người nhạc trưởng để điều hướng mọi người trong công ty cùng có sự đồng điệu. Kinh nghiệm từ các dự án chuyển đổi số thất bại cho thấy, việc không đánh giá cao CDO hoặc không có vị trí CDO sẽ dẫn đến sự không đồng điệu, kết nối giữa các phòng ban, dữ liệu vì vậy không thể thu thập và chia sẻ được.

Thách thức lớn nhất khi làm data là con người. Bởi bản chất của data là chia sẻ, trong khi bản chất của con người là không chia sẻ, vì vậy lãnh đạo trong công ty phải đặt KPI chia sẻ và hợp tác trong công ty (chiếm khoảng 30% trong toàn bộ KPI). 80-90% các dự án chuyển đổi số thất bại là do thiếu hụt ngân sách. Vì vậy việc ra đề bài chuyển đổi số trong doanh nghiệp rất quan trọng. Những đề bài này thường sẽ được đặt ra từ các bộ phận marketing, kinh doanh, sau đó đội của CDO, CTO… cùng phối hợp nhịp nhàng triển khai thực hiện. Nếu trong doanh nghiệp không có cùng tiếng nói chung, việc triển khai sẽ bị ách tắc, ngưng trệ, lúc đầu doanh nghiệp bỏ tiền ra làm nhưng sau một thời gian không thấy hiệu quả thì bước tiếp theo của họ sẽ là cắt ngay ngân sách.

Ông Albert Antonie thẳng thắn chỉ ra sai lầm của các lãnh đạo doanh nghiệp hiện nay là không hiểu đúng về chuyển đổi số, nên đã bị “tiêm nhiễm” về một giải pháp phần mềm nào đó được chào bán rằng có thể thu thập dữ liệu và cùng với công cụ phân tích dữ liệu hứa hẹn sẽ giúp doanh nghiệp chuyển đổi số dễ dàng. Trong khi đó, những yếu tố để chuyển đổi số thành công trước hết doanh nghiệp phải quản trị được dữ liệu. Tiếp đó, phải biết cách mô tả những giá trị và định hướng của công ty, từ đó tương tác, truyền đi thông điệp đó với nhân viên, toàn bộ nhân viên trong công ty phải có tiếng nói chung về chuyển đổi số. Cuối cùng, với nguồn dữ liệu đang có, doanh nghiệp phải tạo ra được những dòng doanh thu mới.

“Khi nói đến câu chuyện chuyển đổi số thành công điều đó cũng đồng nghĩa với việc doanh nghiệp mỗi ngày phải tạo ra được những trải nghiệm tốt hơn cho khách hàng. Bên cạnh đó, các quy trình trong doanh nghiệp đã được tối ưu và tự động hóa trong các trải nghiệm. Và điều quan trọng nhất chính là tạo ra được những mô hình kinh doanh mới” – ông Albert Antonie nói.

Việc xây dựng, thu thập dữ liệu, theo ông Albert Antonie nếu doanh nghiệp chưa đủ nguồn lực để làm thì bước đầu có thể thuê ngoài, nhưng về sau nên tự làm data để chủ động và nắm quyền kiểm soát dữ liệu. Để bắt đầu hành trình chuyển đổi số, các doanh nghiệp, tổ chức nên thuê đội ngũ chuyên gia tư vấn độc lập, giúp đánh giá lại hiện trạng, xác định nhu cầu của tổ chức/doanh nghiệp mình, cũng như đưa ra những hướng giải pháp một cách khách quan nhất.