Bưng biền giữa lòng phố thị

“Mình là dân Sài Gòn chánh tông, nói chuyện bưng biền người ta cười nắc nẻ kêu “nổ”. Ai cũng nghĩ thành phố toàn cao ốc, đại lộ sáng đèn chớ đâu biết tụi tui toàn sống nhờ con cua, con tép... Bàn chân từ nhỏ đến giờ phần lớn lấm bùn, mấy khi được ngồi xe hơi. “Đưa cay” miếng mồi đồng quê này nè, rồi tui kể tiếp mà nghe”. Lão nông Tư Sỹ khều đũa, gắp cho khách khúc đuôi con lịch sông hấp còn bốc khói. Nói đoạn, ông ngửa cổ, tợp ngụm rượu đánh ực rồi cười sang sảng giữa mênh mông ruộng đồng.

Làm nông dân cho đời khoái hoạt

Nhà ông Tư Sỹ ở phường Long Bình, quận 9, TPHCM, nơi cách sông Đồng Nai, đoạn chảy qua Tân Vạn chỉ vài bước chân. Chốn bưng biền mà lão nông này tự hào chỉ tay đầy sảng khoái là vùng đất rộng lớn với đầm nước, rừng tràm, bần, dừa nước… “Cái món lịch sông đặc sản có một không hai này cũng được bắt ở khúc sông này. Tui nói vậy vì các nhà hàng không bao giờ có nó để bán. Dân vùng này, ai đi bắt được thì mời bạn hữu làm một xị giải mỏi mỗi chiều.” Ông Tư Sỹ kể. Theo ông Tư, từ trước tới nay, không hiểu sao lịch sông không bao giờ có nhiều để bắt. Có thể vì thịt nó ngon nên lúc nào cũng trở nên hiếm. Đặc biệt hơn, loài này thường đào hang sống dưới vài sải nước, thức ăn dưới lòng sông nên không bao giờ dính bẫy. Muốn bắt nó, người ta phải lấy hơi thiệt dài rồi lặn xuống, dùng tay mò hang mà bắt. “Nói thì đơn giản vậy, nhưng con lịch giống con lươn chỉ khác màu sạm đen và đuôi dẹp nên rất nhớt. Cầm được nó dưới sông là cả một nghệ thuật.” ông Tư Sỹ khoe thành tích, chỉ cách kẹp ngón tay giữa để siết xương sống con lịch.

Món lịch sông trứ danh của ông Tư Sỹ

Ông Tư Sỹ kể thêm, năm nay ông ngoài 60 tuổi. Như bao người dân ngoại thành, thời trai trẻ của ông cũng quần quật với ruộng vườn nuôi con ăn học. Đến nay, những người con của ông đều đã có gia đình riêng, cuộc sống ổn định, ông không còn coi việc gắn bó với ruộng đồng để mưu sinh nữa. Đó là cái thú tiêu dao mà sẽ theo ông đến suốt đời.

Cũng có hoàn cảnh xuất thân từ nông dân nhưng anh Dương Văn Trạc 50 tuổi lại không làm nông nghiệp ở quê: huyện Măng Thít, tỉnh Vĩnh Long mà lên Sài Gòn… trồng lúa.
Theo lời kể của anh thì khoảnh ruộng bé xíu ở quê không đủ sống nên ngày em gái theo chồng về Sài Gòn thì anh cũng theo luôn, sống chung với gia đình em rể tìm kế khác mưu sinh và nuôi con ăn học. Không nghề nghiệp nhưng cái “tật nông dân” thì thấy đất là ham. Năm 1998, hơn 10 ha đất ở phường Thạnh Mỹ Lợi, quận 2 giáp với quận 7 bỏ không cho ngập nước làm cả nhà ai cũng tiếc “giá mà nó là của mình để trồng lúa”. Sau nhiều lần ấp ủ, anh đánh liều nói em rể đi liên hệ thuê làm nông. Trồng lúa giữa thành phố là chuyện không mấy người Sài Gòn suy nghĩ.

Tuy nhiên, sau khi nghe ý định đó của gia đình anh Trạc, những người chủ đất đồng ý ngay vì có người giữa đất không công. Những người chủ đất đã “phát canh” nhưng không “thu tô”. Đến nay, số đất trồng lúa đó mỗi năm đem về cho gia đình anh Trạc vài chục triệu đồng, cộng thêm nguồn thu từ chăn nuôi bò tận dụng nguồn cỏ tự nhiên, đủ sức gia đình lớn ấy nuôi con cái đi học.

Sống với đồng giữa lòng thành phố

Anh Nguyễn Bá Nhã, 35 tuổi quê ở Sóc Trăng nhớ lại những năm tháng ở quê với điệp khúc: “Không có đất nên làm gì cũng khó. Trước nhà có khúc sông, thả lờ kiếm cá không đủ cái ăn. Những đứa con lần lượt ra đời. Hai vợ chồng ít học, tuy có sức mà công việc ở quê không có gì làm. Vậy là khăn gói, dắt díu nhau lên Sài Gòn. Tìm nhà ở trọ quận 9 cho rẻ”. Nhưng giờ thì anh Nhã đã có thể cười tươi vì những may mắn đến với mình. “Kể chuyện lên thành phố kiếm sống với đồng, với con cá, con gà, dân ở quê không ai tin. Thấy mình mua xe máy, sắm điện thoại di động ngon lành, coi ti vi màn hình bự… bà con không tin. Ai đời bỏ quê lên Sài Gòn mà sống được với nghề đồng áng chớ.”Anh Nhã cười hiền nói.

Anh Dương Văn Trạc: “Nuôi bò và trồng lúa đủ để tôi nuôi con cái ăn học’.

Rồi anh kể, lúc mới lên Sài Gòn, năm 2001 đi làm phụ hồ, xây cái nhà cấp bốn trong khuôn đất gần 1 ha ở đường Nguyễn Xiển, phường Trường Thạnh, quận 9. Nhà xây xong, ông chủ nhà không ở vì nhà ông rất hoành tráng ở nội thành. Thấy anh hiền, ông thuê anh giữ nhà, cho vợ con ở luôn mỗi tháng trả lương hơn 3 triệu. Trong khuôn đất rộng có sẵn mấy cái ao bỏ hoang, hai vợ chồng anh vét khô, rải vôi để cải tạo thành ao nuôi cá. Đến nay năm cái ao với diện tích gần sáu ngàn mét vuông đã đầy cá chép, cá trắm cỏ, cá trê… Mỗi tháng tiền bán cá lại đem về cho anh thêm vài triệu đồng nữa. Anh hào hứng khoe, ngày 23 tháng Chạp hằng năm, tiền bán cá chép để người ta cúng đưa ông táo sẽ tăng thêm thu nhập hàng chục triệu đồng.  “Diện tích còn dư, tôi tranh thủ trồng thêm mấy cây mai bán tết. Vợ chồng tôi làm được đồng nào thì nạp vào tài khoản ATM ở ngân hàng, còn tiền chợ hàng ngày thì tôi đi bắt cá trên sông Tắc, lội sình ở cánh đồng cập mé sông hái kèo nèo, bông súng, bông sen bán rằm”…

Trút mớ cá vào rổ để vợ rộng xuống khoang thuyền, Nhã cười hì hì: “Chỉ một cú a lô là thương lái vào mua hết. Đến giờ tôi vẫn không thể ngờ là bưng biền Sài Gòn lại tiếp đãi người ta mưu sinh dễ dàng vậy. Thành phố này đâu chỉ có cao ốc, xe hơi hay làm việc văn phòng… làm nông dân sướng lắm chớ.”

                       

    Ngọc Lan
Thế Giới Số Xuân 21.1.2013