Không khí trong nhà ô nhiễm gấp nhiều lần bên ngoài – sự thật ít ai ngờ

Các chuyên gia sức khỏe cho biết người dân tiếp xúc với không khí ô nhiễm thường xuyên ngay trong ngôi nhà của mình chứ không phải bên ngoài. Vấn đề là ít người lưu ý đến điều này.

Thời gian đại dịch Covid-19 buộc nhiều người phải ở trong nhà đã làm cho không khí ở các thành phố lớn giảm đáng kể mức độ ô nhiễm. Nhưng chỉ là tạm thời bởi không khí quay trở lại mức ô nhiễm ban đầu khi người dân ở khắp nơi trên thế giới bắt đầu làm việc trở lại.

Nhiều người tập trung vào tình hình ô nhiễm ngoài trời nhưng lại quên mất chúng ta hít thở không khí ô nhiễm ngay trong chính ngôi nhà của mình mỗi ngày mà không nhận biết được các nguy cơ tiềm tàng.

Ít người lưu ý đến chất lượng không khí trong nhà

Các nghiên cứu của Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA), ô nhiễm không khí trong nhà có thể cao hơn từ 2 đến 5 lần so với ngoài trời – chính thời gian phong tỏa để hạn chế sự phát tán của dịch bệnh Covid-19 khiến cho mức độ ô nhiễm trong nhà càng trầm trọng hơn.

Hãng Airthings chuyên sản xuất các thiết bị thông minh theo dõi chất lượng không khí của Nauy đã phân tích dữ liệu của Mỹ và Châu Âu trong một khảo sát 1000 ngôi nhà phát hiện nồng độ dioxide carbon và các hạt hữu cơ lơ lửng trong không khí (VOC) tăng 15-30%.

Tương tự dữ liệu của Dyson, một công ty chuyên máy lọc không khí thu thập được trên 4 châu lục cho thấy các hạt VOC và dioxide nitrogen (NO2) tăng đáng kể khi bắt đầu các chính sách phong tỏa.

Chuyên gia của Airtopia, đơn vị chuyên nghiên cứu về ô nhiễm không khí trong nhà cho thấy gần một nửa số ngôi nhà ở Anh có mức ô nhiễm không khí trong nhà rất cao. Theo dữ liệu thu thập tại London và những hạt xung quanh, có 1% những ngôi nhà ở khu vực này ô nhiễm gấp đôi mức an toàn, 45% ngôi nhà tăng đáng kể VOC, và 28% người ở trong những ngôi nhà này có vấn đề về hô hấp.

Tại Bồ Đào Nha, một nghiên cứu mới cho thấy mức độ ô nhiễm trong nhà của người dân nơi đây rất cao đặc biệt là mật độ các hạt mịn PM2.5 vượt quá giới hạn an toàn của WHO.

Tại các quốc gia châu Âu và Mỹ, người dân dành đến hơn 90% thời gian trong nhà (tính cả nơi làm việc, nhà xưởng và văn phòng, quán ăn… ). Trước đó, khi nói đến vấn đề ô nhiễm, các chuyên gia chỉ nói đến ô nhiễm không khí bên ngoài nơi mà người dân chỉ dành 10% thời gian ở đó.

Giáo sư hoá học Nicola Carslaw, chuyên về lĩnh vực không khí trong nhà tại Đại học York, cho biết. “Phần lớn mọi người tiếp xúc với ô nhiễm không khí ở ngay bên trong nhà mình, mà không có bất kỳ cách bảo vệ nào. Rõ ràng, ô nhiễm bên ngoài ảnh hưởng đến chất lượng không khí bên trong nhà, vấn đề là không khí trong nhà khó lưu thông và dễ tích tụ ô nhiễm hơn so với không gian bên ngoài”.

Theo tổ chức Y Tế Thế Giới, chất lượng không khí kém trong môi trường kín như nhà ở, văn phòng, kho xưởng là nguyên nhân của các loại bệnh về hô hấp như hen suyễn, các vấn về mãn tính phổ biến, đặc biệt là ung thư phổi và các bệnh tim mạch. Cũng theo WHO, mỗi năm có đến 3,9 triệu người chết vì môi trường ô nhiễm trong nhà.

Nguyên nhân của ô nhiễm không khí trong nhà

Nguyên nhân chủ yếu được cho là do những sinh hoạt thường nhật như nấu ăn, chùi rửa, đốt lửa, thắp nến… những hoạt động làm phát tán các hạt mịn và bụi nhỏ vào không khí. Không khí đặc biệt nguy hại khi có hơn 3 tỷ người trên thế giới vẫn hằng ngày nấu ăn bằng bếp dầu hỏa, than, củi khí đốt sinh học (gas)… Ở Việt Nam những vụ việc chết người do sử dụng than đá không phải là hiếm.

Các nghiên cứu cho thấy các hoạt động gần như vô hại như tiệc tùng với thịt nướng tại nhà mỗi cuối tuần hoặc chiên trứng mỗi sáng phát tán số lượng hạt VOC dày đặc với nồng độ lớn hơn rất nhiều so với ô nhiễm bên ngoài.

Các hoá chất sử dụng vệ sinh tẩy rửa như xà phòng, sữa tắm, nước hoa, keo dán, mực, chất tạo mùi cho phòng hoặc các sản phẩm keo dán… phát tán rất nhiều hạt siêu mịn PM2.5 hoặc VOC ra không khí.

Nếu bạn nói với một người nào đó không khí ô nhiễm bởi khói xe và bụi bẩn rất nguy hiểm, họ sẽ nhanh chóng đeo khẩu trang, về nhà với rất nhiều bụi mịn trên quần áo, mở quạt, điều hoà để phát tán những hạt đó, nồng độ ô nhiễm càng nhiều hơn khi sử dụng những chai xịt phòng đốt sáp thơm hoặc những sản phẩm khử mùi trong phòng.

Radon, chất khí phóng xạ tự nhiên không mùi xâm nhập vào nhà thông qua các vết nứt trên tường và tích tụ trong nhà nếu hệ thống thông gió trong nhà không tốt. Radon là nguyên nhân của ung thư phổi ở những người không hút thuốc.

Đâu là giải pháp?

Có 2 giải pháp để loại bỏ ô nhiễm không khí trong nhà, đầu tiên phải loại bỏ nguồn sinh ô nhiễm ngay trong nhà như sử dụng bếp điện, bếp từ thay cho bếp gas hoặc các bếp sử dụng khí đốt khác. Không lạm dụng chất tẩy rửa và các hóa chất khử mùi trong nhà như sáp, nến…

Trong mọi trường hợp, nếu cảm thấy không khí trong nhà có vẻ ngột ngạt khó thở thì hãy tìm cách là cho không khí lưu thông như mở cửa sổ, quạt máy…

Trường hợp môi trường bên ngoài cũng ô nhiễm nặng thì việc sử dụng máy lọc không khí thay cho việc mở cửa sổ cũng là giải pháp tốt.

Ông Carslaw quan ngại việc có quá nhiều sản phẩm lọc không khí vẫn chưa được kiểm chứng chất lượng sẽ gây nguy hại không kém việc không sử dụng. Trước khi có đại dịch, người dân đã dành gần 90% thời gian ở trong nhà, văn phòng, nhà xưởng… Khi đại dịch hoành hành, người dân ở nhà gần như 100% thời gian trong ngày khiến môi trường trong nhà càng ô nhiễm trầm trọng.

Nồng độ ô nhiễm trong nhà thường cao hơn không khí bên ngoài, nhưng vẫn chưa có quy định, hoặc cảnh báo nào đối với việc kiểm soát không khí ô nhiễm trong nhà và tòa nhà.

Chúng ta ý thức rất rõ là không muốn sống trong tòa nhà, ngôi nhà kín khí nhưng các tòa nhà luôn trong tình trạng kín khí mục đích giảm ô nhiễm, thực tế điều này làm việc ô nhiễm trầm trọng hơn.

Chúng ta quan tâm đến độ ẩm, nấm mốc, mùi… và tìm cách xử lý những vấn đề đó bằng chất tạo mùi, bình xịt hóa chất, xà phòng… không những không cải thiện được mà còn làm việc ô nhiễm nhiều hơn.

Điều quan trọng là cần nâng cao ý thức trong cộng đồng để càng nhiều người nhận thức được sự nguy hại của môi trường ngay trong ngôi nhà hoặc văn phòng làm việc của họ.