Điện mặt trời: người dân hưởng lợi, nhà đầu tư chờ cơ chế giá mới

Sau ngày 1/7, điện mặt trời không còn được hưởng ưu đãi về giá, các nhà đầu tư vẫn đang chờ cơ chế giá mới. Trong khi đó, người dân đang được hưởng ưu đãi 3-10 triệu đồng để lắp đặt hệ thống năng lượng áp mái, cùng với chi phí lắp đặt rẻ hơn dẫn đến nhu cầu sử dụng năng lượng mặt trời tăng mạnh.

Như đã biết, từ 30/6/2019 cơ chế giá điện được điều chỉnh theo hướng thấp hơn và phân chia theo vùng bức xạ mặt trời. Các vùng có bức xạ cao thì có giá thu mua điện thấp, các khu vực như Phú Yên, Gia Lai, Đăk Lăk, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận có giá thu mua điện chỉ 1.525 đồng, thấp hơn nhiều so với mức giá trước đây. Các dự án điện mặt trời được hoà lưới trước ngày 30/6 vẫn được hưởng mức giá mua điện, 9,35 cent (2.100đ/kWh) trong 20 năm, cao hơn rất nhiều so với các loại điện khác.

Nhà đầu tư chờ đợi cơ chế giá mới và tìm điểm đầu tư mới

Ông Phương Hoàng Kim, Cục trưởng Cục điện lực và năng lượng tái tạo cho biết – “Điều chỉnh giá điện theo vùng bức xạ để phát triển cân bằng, tránh việc phát triển nóng, cục bộ ở những vùng có bức xạ cao khi cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng được”. Ở khu vực Bình Thuận, chỉ từ tháng 4 đến tháng 6, các nhà đầu tư vận hành các cánh đồng năng lượng mặt trời để kịp nhận ưu đãi về giá điện. Tính cả điện gió thì Bình Thuận đã hoà lưới tổng công suất là 4.442,3 MW, dẫn đến đường dây truyền tải đang quá tải 360%.

Các nơi đang được quan tâm là những nơi có 2000 giờ nắng/năm để đảm bảo khả năng thu hồi vốn của một dự án trong khoảng 8-9 năm. Quảng Trị đang là nơi được các nhà đầu tư quan tâm. Những khu vực có giờ nắng ít hơn từ 1600 giờ nắng/năm như Hà Tĩnh cũng được cân nhắc đầu tư bởi đây là những khu vực được hưởng mức giá ưu đãi đến hơn 2.000đ/kWh.

Bên cạnh đó, các nhà đầu tư năng lượng mặt trời cũng đẩy mạnh và triển khai các hệ thống năng lượng mặt trời nhỏ hơn, phục vụ nhu cầu tiết kiệm chi phí tiêu thụ điện cho các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh, hộ gia đình.

Hộ gia đình, doanh nghiệp, cơ sở sản xuất… đều có nhu cầu cao

Bộ Công Thương cũng công bố chương trình hỗ trợ người dân lắp đặt điện mặt trời tại gia đình với mức đầu tư từ 3 đến 9 triệu đồng mỗi hộ với mục tiêu có được 100.000 hệ thống năng lượng áp mái được lắp đặt vào cuối năm 2025. Mức giá thu mua năng lượng áp mái cũng cao nhất, cộng thêm lợi ích lâu dài đã thu hút sự quan tâm của người dân.

Trong bối cảnh giá điện không ổn định và luôn ở xu thế tăng như hiện nay, thì việc đầu tư và hệ thống điện mặt trời về lâu dài sẽ tiết kệm đáng kể chi phí vận hành.

Trong bối cảnh gia nhập thị trường sản xuất của thế giới, nhiều nhà máy yêu cầu phải đáp ứng về tỷ lệ phần trăm năng lượng tái tạo mới có thể nhận các đơn hàng sản xuất của các tập đoàn đa quốc gia trong lĩnh vực giày, may mặc, thuỷ sản… Do đó đây cũng là nhóm khách hàng tiềm năng mà các công ty cung cấp hệ thống năng lượng mặt trời quan tâm.

Nhà máy Việt Tiến (ảnh TTC Enegery)

Tuổi thọ trung bình của tấm pin mặt trời là 20-25 năm, được bảo hành khoảng 10 năm. Hệ thống nhỏ của các hộ dân dự kiến trong khoảng 5-6 năm là có thể hoàn vốn, và trong suốt vòng đời của sản phẩm, người sử dụng chỉ cần bảo trì đơn giản. Với các công ty sản xuất hoặc kinh doanh, thời gian hoàn vốn lâu hơn từ 8-9 năm. Lợi ích sẽ thấy thông qua chỉ số tiêu thụ điện giảm ngay lập tức, hạn chế duy nhất là thời gian hoàn vốn lâu và chi phí đầu tư ban đầu lớn.

Tuy nhiên, phía các công ty, tập đoàn cung cấp các giải pháp về năng lượng mặt trời cũng có nhiều hỗ trợ để xây dựng hệ thống năng lượng mặt trời cho các đối tác, từ việc lắp thử nghiệm, đến cho thuê, hỗ trợ vay vốn để triển khai hệ thống điện mặt trời nhằm giảm áp lực đầu tư ban đầu cho doanh nghiệp.

Điện mặt trời Còn được gọi là quang năng, chuyển đổi trực tiếp ánh sáng mặt trời thành điện năng bằng pin quang điện hoặc chuyển nhiệt năng từ ánh sáng mặt trời như một nguồn năng lượng cho nhà máy nhiệt điện. Loại điện mặt trời đang được khai thác và triển khai mạnh ở Việt Nam hiện tại là chuyển đổi trực tiếp ánh sáng mặt trời thành điện năng thông qua tấm pin quang điện. Đây là năng lượng sạch có thể khai thác gần như vô tận và được khuyến khích phát triển trên khắp thế giới.

Việt Nam thuộc nhóm những nước tiêu thụ năng lượng cao nên việc triển khai hệ thống năng lượng sạch là yếu tố quan trọng để hội nhập với thế giới. Dù miễn phí và vô tận nhưng năng lượng mặt trời là loại năng lượng không ổn định, do đó đây chỉ là nguồn năng lượng bổ sung chứ không thể thay thế hoàn toàn cho những loại năng lượng truyền thống như nhiệt điện, thuỷ điện.

Ngoài ra, để điện mặt trời phát triển mạnh hơn thì EVN phải đầu tư và hệ thống truyền tải điện do đây vẫn là khâu độc quyền của EVN. Lộ trình để triển khai và quy hoạch đường dây 220 KV mất 2 năm, với đường dây 500 KV khoảng 5 năm chưa tính đến yếu tố bồi thường, quy hoạch cho đường dây. Các nhà đầu tư vẫn đang chờ Bộ Công thương có lộ trình phát triển và giá lâu dài thì mới tiếp tục đẩy mạnh phát triển ngành năng lượng sạch này.

Lợi ích của việc lắp đặt hệ thống năng lượng áp mái

Các khảo sát cho thấy, mức tiêu thụ điện của các gia đình hiện nay phổ biến ở bậc 3 và 4 với giá điện lần lượt 2.014 đồng/kWh và 2.530 đồng/kWh. Một tấm pin quang năng 1kWp có giá đầu tư 14-20 triệu đồng sẽ tạo ra được 4kWh/ngày, trung bình cung cấp khoảng 1.460kWh điện mỗi năm có giá khoảng 20 triệu đồng. Trong 20 năm sử dụng, tấm pin tạo được 29.200kWh điện, trung bình giá mỗi kWh điện chỉ 684đ/kWh. Rẻ hơn gần 3 lần so với mức giá điện ở thang giá thấp nhất hiện tại.

Hệ thống năng lượng áp mái của Co.op Mark Huỳnh Tấn Phát (ảnh TTC Enegery)

Chưa kể giá điện của EVN luôn được điều chỉnh theo hướng tăng, nên về lâu dài đầu tư vào hệ thống năng lượng áp mái chỉ 1 lần duy nhất và giá điện sử dụng không đổi trong suốt 20 năm. Hệ thống năng lượng áp mái ưu tiên sử dụng điện được tạo ra, các gia đình sử dụng điện nhiều vào buổi sáng không chỉ có được nguồn điện giá rẻ để sử dụng mà còn kéo giảm bậc điện sử dụng xuống, nên hoá đơn điện sẽ giảm đáng kể.

Các hộ kinh doanh, doanh nghiệp, cơ sở sản xuất được hưởng lợi nhiều nhất. Nhóm đối tượng này sử dụng 3 khung giá theo giờ thấp điểm, cao điểm, trung điểm. Khung giá trong giờ cao điểm là cao nhất trong thời gian 9-11 giờ, đây là thời điểm nắng nhiều nhất trong ngày nên lượng điện sản sinh ra nhiều nhất.

Lợi ích khác khi lắp hệ thống năng lượng áp mái là tấm pin quang năng có thể thay thế vai trò tấm cách nhiệt, giảm phần lớn nhiệt độ của mặt trời lên mái nhà khiến cho nhu cầu sử dụng các thiết bị làm mát như quạt, máy lạnh giảm đi đáng kể.