Công nghệ sẽ “cứu” chúng ta

Những diễn biến gần đây về việc các nhà máy công nghệ cũ gây ra các thảm họa môi trường, gây lỗ lã, cùng những đề dân sinh khác cho thấy hơn bao giờ chiến lược “Công nghiệp công nghệ thông tin và truyền thông là ngành kinh tế mũi nhọn” của chính phủ ngày càng chính xác. Khi tri thức và công nghệ mới thay thế cho tài nguyên thô, Việt Nam sẽ có cơ hội phát triển nhanh và mạnh mà không cần phải trả giá về mặt môi trường.

“Duy trì tốc độ tăng trưởng công nghiệp phần mềm và công nghiệp nội dung thông tin ở mức bình quân 40% một năm, đến năm 2010 đạt tổng doanh thu khoảng 1,2 tỷ USD. Phấn đấu để Việt Nam trở thành một trung tâm của khu vực về lắp ráp thiết bị điện tử, máy tính và viễn thông, sản xuất một số chủng loại linh, phụ kiện và thiết kế chế tạo thiết bị mới. Công nghiệp phần cứng máy tính có tốc độ tăng trưởng bình quân 20% một năm, đến năm 2010 đạt tổng doanh thu khoảng 3 tỷ USD. Công nghiệp sản xuất thiết bị viễn thông có tốc độ tăng trưởng bình quân 22% một năm, đến năm 2010 đạt tổng doanh thu khoảng 700 triệu USD. Công nghiệp điện tử (dân dụng và công nghiệp) có tốc độ tăng trưởng bình quân 22% một năm, đến năm 2010 đạt tổng doanh thu khoảng 2 tỷ USD. Máy tính cá nhân, điện thoại di động và phần mềm mang thương hiệu Việt Nam chiếm lĩnh được tối đa thị phần trong nước và xuất khẩu không ít hơn 1 tỷ USD”.

Đây là chỉ tiêu trong Chiến lược phát triển công nghệ thông tin và truyền thông Việt Nam đến năm 2010, đề ra từ năm 2005, cho đến nay, có một số mục tiêu đã đạt được, một số mục tiêu còn rất xa và hầu như rất khó để hoàn thành trong bối cảnh phát triển chung của xu hướng và kinh tế thế giới. Thứ trưởng Bộ TTTT, Nguyễn Minh Hồng vào tháng 3/2016 cho rằng, trong năm 2015, dù CNTT-TT Việt Nam đã có những bước phát triển mạnh mẽ, đóng góp vào GDP quốc gia nhưng so với tiềm năng thì những đóng góp này vẫn chưa thực sự rõ ràng. Doanh số phần lớn vẫn đến từ doanh nghiệp đầu tư nước ngoài. Doanh nghiệp Việt Nam đóng góp chủ yếu trong lĩnh vực viễn thông, còn với lĩnh vực CNTT thì doanh nghiệp Việt chưa có tỷ trọng tương xứng.
 
Khi đã nhắm đến công nghệ như ưu tiên hàng đầu để phát triển kinh tế, ắt hẳn việc nắm bắt các xu hướng chuyển dịch công nghệ sẽ phải là mối lưu tâm hàng đầu, vì vậy, ngoài việc đề ra mục tiêu, quyết định hành động, việc liên tục cập nhật các chính sách hỗ trợ tốt nhất cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực khi xu hướng thay đổi là điều nhất thiết phải có. Đó là bước đầu tiên để chúng ta đi đến với nền kinh tế tri thức.

Kinh tế tri thức là nền kinh tế trong đó tri thức sản sinh ra, phổ cập và giữ vai trò quyết định nhất đối với sự phát triển kinh tế, tạo ra của cải, nâng cao chất lượng cuộc sống. Kinh tế tri thức là biểu hiện hay xu hướng của nền kinh tế hiện đại, trong đó tri thức, lao động chất xám được phát huy khả năng sinh lợi của nó và mang lại hiệu quả kinh tế lớn lao trong tất cả các ngành kinh tế: công nghiệp, nông – lâm – ngư nghiệp và dịch vụ, phục vụ cho phát triển kinh tế. ở nền kinh tế này, GDP, trên 70% là do các ngành sản xuất và dịch vụ ứng dụng công nghệ cao mang lại. Các công nghệ Nano, ICT, sinh học… được áp dụng sâu và rộng. Tất cả những định nghĩa và tiêu chí ấy đều phù hợp với quyết định và ý chí của chính phủ Việt Nam.

Để không phải phụ thuộc vào sự đầu tư của các nhà đầu tư nước ngoài thông qua các nhà máy công nghệ cũ, để không rơi vào viễn cảnh môi trường xuống cấp như nhiều vùng ở đại công xưởng Trung Quốc, để có một Việt Nam an toàn và phát triển, các thế mạnh về dịch vụ, nông nghiệp, CNTT… phải được đầu tư hơn. Không chỉ là tạo ra phần mềm, phát triển game… ngay cả nền du lịch an toàn, sống động, hấp dẫn, văn hóa hay một nền nông nghiệp sạch, ứng biến kịp với biến đổi khí hậu cung cấp sản phẩm cho toàn thế giới đều cần đến công nghệ mới, từ công nghệ số đến tự động hóa lẫn kết nối. Những điển hình như dự án Cầu Đất Farm, một vùng nông nghiệp được kiểm soát hoàn toàn bằng máy móc và robot, tiết kiệm nước và có chuyên gia trực tiếp điều khiển 24/24 qua các hệ thống phân tích cho thấy hướng đi đó.

Và cuối cùng, còn có một điều đáng hi vọng, nền kinh tế tri thức luôn cần đến tài sản con người, Việt Nam đang có một thế hệ công dân khác, trẻ trung, tiếp xúc nhiều hơn với thế giới, mang trong mình tư duy toàn cầu. Vẫn còn cơ sở để hi vọng công nghệ sẽ “cứu” chúng ta.

Trần Gia