Yandex – công cụ tìm kiếm của Nga có đủ mạnh để vượt qua bão chiến sự?

Arkady Volozh đã mất 20 năm để xây dựng nền tảng Yandex ở Nga có dịch vụ đa dạng như của Google, Uber, Spotify và Amazon kết hợp lại. Nhưng mất chỉ hơn 20 ngày để mọi thứ đi vào vết sụp đổ liên tục do chiến sự Nga-Ukraine.

Trong hơn 20 năm, Yandex được biết đến với cái tên “Google của Nga”: Nó bắt đầu như một công cụ tìm kiếm vào năm 1997 và vẫn chiếm 60% thị phần tìm kiếm của Nga. Nhưng trong thập kỷ qua, các công ty công nghệ đối thủ đã đánh giá thấp sự phổ biến không thể tránh khỏi của Yandex trong cuộc sống hàng ngày của người Nga. Yandex Music là công ty hàng đầu của đất nước về phát trực tuyến nhạc trả phí và Yandex Taxi là ứng dụng gọi xe hàng đầu. Hàng triệu người Nga sử dụng Yandex Navigator, Yandex Market, Yandex News và Yoo Money (trước đây là Yandex Wallet) để đi lại, mua sắm trực tuyến, đọc và tiêu tiền.

Arkady Volozh chỉ mới bắt đầu làm cho công ty của mình bớt phụ thuộc vào hoạt động kinh doanh ở Nga từ những ý tưởng bất chợt của Tổng thống Vladimir Putin khi có lúc ông “nhón gót” về phương Tây một chút. Lúc đó, Yandex Taxi thành lập liên doanh với Uber vào năm 2017 và Yandex bắt đầu thử nghiệm xe tự lái ở Ann Arbor, Michigan. Năm ngoái, robot Yandex Rover, một loại máy làm mát Igloo sáu bánh đã bắt đầu giao thực phẩm thông qua quan hệ đối tác với Grubhub đến các cơ sở đại học ở Arizona và Ohio, với kế hoạch mở rộng tới 250 cơ sở ở Mỹ. Yandex cũng đã triển khai dịch vụ giao hàng ở London và Paris.

Hầu hết trong số 18.000 nhân viên của Yandex vẫn đang làm việc tại trụ sở chính của công ty ở Moscow, nước Nga. Nhưng Arkady Volozh hiện lại đang sống với gia đình ở Israel. Trong vài năm, Israel đã là trung tâm Nghiên cứu Phát triển cho các sản phẩm mới, đặc biệt là trong lĩnh vực vận tải mà Yandex nhắm tới để đưa đến các thị trường ở Châu Âu, Hoa Kỳ và Trung Đông.

Bấy lâu nay, ý định của Arkady Volozh vẫn là muốn giữ cho Yandex tránh xa các vấn đề chính trị tức thời. Nhưng điều đó đột ngột trở thành điều không thể. Vào sáng ngày 24 tháng 2, Putin đã tiến hành cuộc xâm lược quân sự vào Ukraine. “Sự không chắc chắn” hầu như cũng không mô tả nổi các tình trạng khó khăn đến mức “nghẹt thở” mà Arkady Volozh, Yandex và tất cả mọi người trong ngành công nghệ Nga đột ngột phải đối mặt.

Đến trưa hôm sau ngảy 25/2, khi thị trường chứng khoán Hoa Kỳ mở cửa; giá cổ phiếu Yandex đã giảm hơn một nửa. Trong những ngày tiếp theo, Uber thông báo rằng ba giám đốc điều hành trong hội đồng quản trị của Yandex Taxi từ chức ngay lập tức, và Bộ trưởng Giao thông Lithuania đã yêu cầu Google và Apple xóa ứng dụng taxi khỏi nền tảng của họ.

Sau đó khi áp lực gia tăng trong EU để trừng phạt Yandex, Bộ phận tin tức Yandex News đã bị các nhà quản lý EU réo gọi thông qua các lệnh trừng phạt liên quan đến một giám đốc điều hành chủ chốt của Yandex (hiện nay là cựu), Tigran Khudaverdyan.

Khudaverdyan đã được EU thêm vào danh sách các cá nhân phải đối mặt với các lệnh trừng phạt vì cuộc xâm lược vô cớ của Nga vào Ukraine. Trích dẫn những cáo buộc của một cựu lãnh đạo điều hành tin tức của Yandex News trước đây- Lev Gershenzon, EU nhấn mạnh vai trò của Yandex News trong việc truyền bá thông tin tuyên truyền của Điện Kremlin. (Gershenzon, hiện đang sống tại Berlin, rời Yandex vào năm 2013, theo hồ sơ LinkedIn của ông ấy).

Ngay sau đó, có ngay một thông báo khác, lần này là từ Yandex: Khudaverdyan từ chức Phó giám đốc điều hành và thành viên điều hành của hội đồng quản trị của Yandex NV. Hội đồng Yandex NV cho biết, họ “bị sốc và ngạc nhiên” khi biết rằng Khudaverdyan bị nêu tên trong các lệnh trừng phạt của EU.

Có thể thấy, công ty Yandex đang ở giữa một số động thái khác khiến họ tiếp tục bị cô lập khỏi hồ sơ quốc tế của mình trong những tuần gần đây. Ngoài việc ngừng giao dịch Nasdaq, hai thành viên hội đồng quản trị quốc tế lâu năm nổi tiếng – nhà đầu tư Esther Dyson và nhà kinh tế học Stanford Ilya Strebulaev cũng đã từ chức hội đồng quản trị công ty vào đầu tháng này. Nhưng công ty Yandex khẳng định, họ vẫn đang ở một vị trí an toàn về tài chính, cũng như trong phạm vi chịu các biện pháp trừng phạt.

Trong bất kỳ trường hợp nào, việc thoái vốn hoàn toàn mảng kinh doanh tin tức Yandex News có thể được coi là một cách khác để giúp Yandex tránh xa hệ lụy bị trừng phạt về lâu dài.

Báo chí Nga hôm 17/3 đưa tin Yandex, tựa như công cụ “Google của Nga” đang đàm phán để bán bộ phận truyền thông của mình, với gã khổng lồ mạng xã hội VK của Nga được coi là người mua tiềm năng.

Các nguồn tin quen thuộc với vấn đề này xác nhận với TechCrunch rằng, các cuộc thảo luận để bán bộ phận – bao gồm Yandex News, một công ty tổng hợp tin tức và Yandex Zen, một nền tảng blog được liên kết với một công cụ giới thiệu đang “ở giai đoạn cuối”. Họ không thể xác nhận mốc thời gian cho cuộc mua bán tiềm năng này. Còn Yandex từ chối bình luận về các báo cáo.

Khi cuộc xâm lược kéo dài, nền kinh tế Nga bắt đầu sụp đổ dưới sức nặng của các lệnh trừng phạt của phương Tây. Vào ngày 3/3, Yandex cảnh báo rằng họ có nguy cơ vỡ nợ 1,25 tỷ USD.

Các công ty Nga Yandex NV , Ozon Holdings Plc và VK Co Ltd cũng đối mặt với nguy cơ tiềm ẩn với các chủ nợ hơn 2,4 tỷ USD trái phiếu ngoại tệ do các đơn vị quốc tế của họ phát hành, đang gặp khó khăn trong việc ký kết với các cố vấn có thể giúp họ điều hướng tái cơ cấu nợ phức tạp.

Với việc Nga đang có nguy cơ vỡ nợ do khoản nợ trái phiếu ngoại tệ trị giá 117 triệu đô la trên trái phiếu đô la sắp đến hạn, cách các công ty của nước này có thể xử lý các cuộc đàm phán với chủ sở hữu khoản nợ sẽ trở nên quan trọng. Đối với Yandex, các cố vấn tài chính và luật sư đóng vai trò quan trọng trong việc tái cơ cấu nợ.

Nhưng công cụ tìm kiếm trên Internet Yandex là công cụ đầu tiên cho thấy dấu hiệu rằng họ đang gặp khó khăn trong việc giữ chân các cố vấn. JPMorgan Chase & Co. đã từ chối vai trò cố vấn về khả năng tái cơ cấu nợ sau khi tổ chức này có các cuộc thảo luận ban đầu.

Hiện hàng trăm nghìn người Nga đã bỏ trốn khỏi đất nước, trong đó có nhiều nhân viên công nghệ. Tham vọng rộng lớn hơn của Nga về việc trở thành một phần lâu dài của các nền kinh tế châu Âu và Bắc Mỹ cũng bị “lạnh giá” nghiêm trọng.

Ở tình thế hiện tại, tình hình kinh doanh ở Nga của Yandex liệu đã chết. Thực tế CEO Arkady Volozh đã mất 20 năm để chứng minh với thế giới rằng, công nghệ đẳng cấp thế giới, tốt như bất cứ thứ gì được tạo ra ở phương Tây có thể xuất phát từ Nga. Thật vậy, Arkady Volozh nổi bật như một người bác bỏ quan điểm chung của phương Tây, đưa ra năm ngoái bởi Tổng thống Mỹ Joe Biden khi cho rằng, “Nga chỉ có vũ khí hạt nhân và giếng dầu và không có gì khác. Không có gì khác”. Nhưng giờ đây, khi Nga đã tấn công “người hàng xóm” của mình, công việc và nguyện vọng trong cuộc sống của Arkady Volozh và sự nghiệp của Yandex dường như đang sụp đổ theo từng giờ trôi qua.

Theo Wired/ Techcrunch