Xe tự hành chưa thể sử dụng AI hoàn toàn

AI đã đóng vai trò quan trọng trong công nghệ xe tự lái, như hỗ trợ lái thông minh và giảm thiểu rủi ro từ lỗi của con người. Tuy nhiên, lái xe tự động vẫn còn nhiều giới hạn đáng kể mà AI chưa thể khắc phục

1. Xử lý các tình huống bất ngờ

Một trong những hạn chế lớn của AI trong lái xe tự động là khả năng xử lý các tình huống bất ngờ. Mặc dù AI có thể xử lý dữ liệu rất nhanh và hiệu quả khi có đủ thông tin đã được ghi nhận, nhưng khi gặp phải những tình huống chưa từng được lập trình hoặc huấn luyện trước, nó có thể gặp khó khăn trong việc đưa ra quyết định phù hợp.

Có thể kể đến một ví dụ là trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt, như sương mù dày đặc, mưa to hay tuyết rơi, AI có thể không nhận diện được các chướng ngại vật trên đường, như các phương tiện khác hoặc người đi bộ. Mặc dù AI có thể sử dụng cảm biến và camera, nhưng trong điều kiện khó khăn như thế này, cảm biến có thể bị che khuất hoặc giảm hiệu suất, khiến AI gặp khó khăn trong việc đưa ra quyết định chính xác.

2. Đưa các quyết định đạo đức khi gặp tai nạn không thể tránh khỏi

Khi một tai nạn xảy ra và không thể tránh khỏi, xe tự lái phải đưa ra quyết định về lựa chọn nào là “đúng” hay “sai”. Những tình huống này thường yêu cầu sự đánh giá đạo đức phức tạp mà AI hiện tại không thể xử lý một cách thấu đáo như con người.

Giả sử, một chiếc xe tự lái phải lựa chọn giữa việc đâm vào người đi bộ trên vỉa hè hoặc gây nguy hiểm cho hành khách trong xe bằng cách lạc tay lái và đâm vào một cột điện. Đây là một tình huống cực kỳ khó khăn, và con người có thể dựa vào các giá trị đạo đức và lựa chọn tình huống ít gây hại nhất. Tuy nhiên, AI không có khả năng đánh giá tình huống theo cách nhân văn hoặc đạo đức, vì nó chỉ hoạt động dựa trên các thuật toán và dữ liệu đã được lập trình.

3. Thiếu hiểu biết ngữ cảnh xã hội và văn hóa giao thông

AI trong xe tự lái có thể hoạt động rất tốt trong những tình huống có cấu trúc rõ ràng, nhưng trong các tình huống phức tạp và không theo các quy tắc chuẩn mực, AI gặp khó khăn trong việc đưa ra quyết định thích hợp. Điều này đặc biệt đúng trong các bối cảnh giao thông ở những nơi có văn hóa lái xe đặc thù.

Ở Việt Nam, giao thông thường xuyên có sự pha trộn giữa ô tô, xe máy và người đi bộ, đặc biệt là trên các con đường đông đúc. Các phương tiện có thể di chuyển mà không nhất thiết tuân thủ các quy tắc giao thông chính thức, chẳng hạn như vượt vạch đèn đỏ hoặc di chuyển vào làn xe không phù hợp. AI có thể không nhận ra được các hành vi này và sẽ không thể đưa ra quyết định linh hoạt như tài xế con người, người có thể hiểu được các tín hiệu giao tiếp không lời (như một chiếc xe máy vẫy tay hoặc giảm tốc) để điều chỉnh hành vi lái xe.

4. Khả năng tự xử lý khi hệ thống bị lỗi

Một trong những rủi ro lớn khi sử dụng xe tự lái là sự cố kỹ thuật hoặc hỏng hóc. Xe tự lái phụ thuộc vào các cảm biến và hệ thống phần mềm phức tạp, nếu một trong các bộ phận này gặp sự cố, AI sẽ khó có thể xử lý hoặc tự phục hồi, điều này có thể dẫn đến tai nạn.

Nếu một trong các cảm biến LiDAR hoặc camera của xe tự lái bị che khuất hoặc gặp trục trặc, như bị dính bụi hoặc ánh sáng chói từ mặt trời, xe tự lái có thể không nhận diện được các chướng ngại vật xung quanh. Con người có thể kịp thời nhận ra vấn đề và điều chỉnh cách lái, nhưng AI sẽ không thể có phản ứng linh hoạt và thích ứng kịp thời khi gặp phải sự cố này.

5. Rất khó thích ứng với đường xá kém chất lượng

Một số khu vực có cơ sở hạ tầng giao thông kém, như các con đường không có vạch kẻ đường rõ ràng, ổ gà, hoặc các khu vực có điều kiện đường xá phức tạp, có thể gây khó khăn lớn cho các hệ thống lái xe tự động. AI không thể điều chỉnh hoặc hiểu các tình huống này như một tài xế con người có kinh nghiệm.

Ở các khu vực nông thôn hoặc vùng xa, nơi đường xá có chất lượng kém hoặc không có đủ dấu hiệu giao thông, xe tự lái có thể gặp khó khăn trong việc xác định lề đường hoặc phản ứng kịp thời với những thay đổi đột ngột trên mặt đường. Trong khi đó, tài xế con người, với kinh nghiệm lái xe trong các điều kiện này, có thể dễ dàng xử lý những tình huống bất ngờ.

6. Rủi ro trong việc bị tấn công mạng

Xe tự lái sử dụng công nghệ kết nối Internet và các hệ thống dữ liệu đám mây để hoạt động. Mặc dù điều này giúp chúng dễ dàng cập nhật thông tin và tối ưu hóa hoạt động, nhưng nó cũng tạo ra lỗ hổng an ninh. AI không thể bảo vệ hoàn toàn hệ thống khỏi các cuộc tấn công mạng, điều này có thể gây nguy hiểm cho người dùng.

Một chiếc xe tự lái có thể bị tấn công mạng, khiến hacker chiếm quyền điều khiển và điều khiển xe từ xa. Trong trường hợp này, AI không thể tự khắc phục vấn đề hoặc bảo vệ hệ thống như một con người có thể, bởi vì các hệ thống bảo mật vẫn chưa hoàn hảo và phụ thuộc vào các biện pháp kỹ thuật mà AI không thể kiểm soát.

Kết luận

Mặc dù AI đã mang lại những tiến bộ lớn trong công nghệ lái xe tự động, nhưng còn nhiều hạn chế mà hệ thống AI chưa thể vượt qua, đặc biệt là trong những tình huống phức tạp hoặc không thể lường trước. Con người vẫn cần phải đóng vai trò quan trọng trong việc xử lý các tình huống bất ngờ, đưa ra quyết định đạo đức, và bảo vệ an ninh cho hệ thống.