Từ thiết bị đến nền giáo dục số

Phương pháp giáo dục STEM (Ảnh: Internet)

Thông tư số 32/2020/TT-BGDĐT của Bộ GDĐT ban hành ngày 15/9/2020 có đề cập tới việc “cho phép học sinh sử dụng điện thoại di động trong lớp, nhưng phải được giáo viên đồng ý". Việc này nên hay không nên? Hiện có nhiếu ý kiến trái chiều, có người ủng hộ, cũng có người phản đối.

Việc ủng hộ hay phản đối, theo tôi, trong trường hợp này, nên xem điện thoại di động là phương tiện học tập hay công cụ giải trí. Đã từ lâu, chúng ta ao ước ngành Giáo dục Việt Nam nhanh chóng đổi mới, áp dụng những phương pháp giáo dục tiên tiến của thời đại để nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo thế hệ tương lai của đất nước. Bộ GD&ĐT đang tích cực thực hiện đề án đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo . Nội dung quan trọng nhất của đề án này là giáo dục thay đổi từ việc giáo viên cung cấp, truyền thụ kiến thức sang việc giáo viên dạy học sinh cách học

Đây không phải là điều mới lạ vì thế giới đã áp dụng từ lâu. Không chỉ là cách học một môn học cụ thể mà phối hợp nhiều môn học khác nhau để giải quyết những vấn đề cụ thể, thực tế. Mô hình STEM (Khoa học – Công nghệ – Kỹ thuật – Toán học) là một ví dụ. Học sinh cùng lúc phải học cách vận dụng những kiến thức về khoa học (toán, lý, hóa, sinh,…), công nghệ (CNTT, công nghệ sinh học,…), kỹ thuật (vẽ kỹ thuật, thiết kế,…) và toán học (tính toán, mô hình hóa,…). Thầy trở thành “hướng dẫn viên” hay “huấn luyện viên” hướng dẫn, rèn giũa cho các em áp dụng những kiến thức đã học để giải quyết những vấn đề cụ thể trong thực tế, từ dễ đến khó. Điều này cuốn hút các em tham gia, kích thích sự sáng tạo và kỹ năng kết hợp những “mảnh” kiến thức khác nhau để tạo ra bức tranh toàn cảnh cho riêng mình. 

Sau này, nhận ra STEM thiên về tư duy sáng tạo, người ta bổ sung thêm yếu tố Nghệ thuật (Art) thành phương pháp giáo dục STEAM (Khoa học – Công nghệ –Kỹ thuật – Nghệ thuật – Toán học) để tăng thêm tính khéo léo, tinh tế trong sáng tạo cho học sinh. 

Các phương pháp đào tạo này tạo ra sự đột phá mạnh mẽ trong lĩnh vực Giáo dục toàn cầu. Thay vì giảng dạy từng môn học độc lập, kiến thức tách biệt và có phần khô khan, bắt học sinh phải ghi nhớ máy móc, phương pháp STEM và STEAM giúp các em thực hành giải quyết những vấn đề đời thực theo khả năng sáng tạo của mình. Như thế, không những trẻ nhớ lâu hơn mà còn hào hứng hơn (vì do mình sáng tạo ra) và dần dần hình thành những kỹ năng và phẩm chất rất cần thiết khi vào đời, ví dụ như sự tự tin và mạnh dạn. Nhiều người từng đi học tập hay họp hành ở nước ngoài đều ghi nhận một hình ảnh khá phổ biến là đại diện Việt Nam thường rất “nhát” khi tham gia phát biểu hay trình diễn trước đám đông bạn bè quốc tế, đơn giản như khi được mời hát một bài hát chẳng hạn. Không hẳn là vấn đề năng lực mà là thói quen, họ đã không được giáo dục để quen với tính chủ động cá nhân từ khi còn nhỏ. 

Trong lĩnh vực Giáo dục, phương pháp giáo dục và tư liệu giáo dục là hai nền tảng quyết định chất lượng và hiệu quả. Về phương pháp giáo dục, chắc chắn STEM và STEAM là sự lựa chọn tối ưu. Vậy còn tư liệu giáo dục? Trong thời đại số, nguồn tư liệu giáo dục quý giá nhất, đồ sộ nhất nằm trên Internet. Ở đó có đầy đủ, cả lý thuyết lẫn thực hành, một biển tri thức và ngày càng phong phú. Phương tiện truy cập Internet phổ biến nhất ở Việt Nam là điện thoại di động (theo thống kê, 97% người Việt Nam truy cập vào Internet từ ĐTDĐ, vượt xa so với sử dụng phương tiện khác như laptop, notebook,…).

Từ thiết bị đến nền giáo dục số - o STEM CELLS facebook
(Ảnh: Internet)

Việc giáo viên trở thành người tổ chức và hướng dẫn học sinh học, giải đáp thắc mắc của học sinh, có lúc làm “trọng tài” cho các ý kiến đối lập của học sinh mang lại nhiều lợi ích khác nhau: Giáo viên không phải vùi đầu vào các giáo án khô khan, ít cập nhật để tập trung vào hướng dẫn cho học sinh cách tìm kiếm, tra cứu tư liệu, cách giải quyết vấn đề và là người truyền cảm hứng cho học sinh. Điều này đặc biệt hữu ích cho các giáo viên vùng sâu, vùng xa, vùng hải đảo. 

Theo dự báo của nhiều tổ chức uy tín quốc tế như McKendy, Gartner,… đến 2030, trên 90% công tác văn phòng sẽ do máy đảm nhiệm, trên 80% công việc hiện tại sẽ được số hóa,… có hàng loạt việc làm mới sẽ xuất hiện, chúng đều dựa trên công nghệ số và cần được thực hiện bởi lực lượng lao động được trang bị kỹ năng số. Những lao động tương lai đó hiện đang là học sinh phổ thông. Vì vậy, việc cần phải trang bị kiến thức, năng lực sáng tạo và kỹ năng số cho các em như thế nào để khi ra đời sẵn sàng đáp ứng các yêu cầu của nền kinh tế số nên xem là vấn đề trọng yếu liên quan đến vận mệnh quốc gia.

Chúng tôi cho rằng cần nhanh chóng tiếp cận phương thức “Giáo dục số” hay cụ thể hơn là “Tổ chức dạy và học trong không gian số, dựa vào các công nghệ số để đạt được kết quả tốt nhất”. Công nghệ số giúp khai thác tối đa tài nguyên. Vì vậy, việc nên làm ngay là tạo lập kho tư liệu giáo dục số (bài giảng của các giáo viên giỏi, các video minh họa thí nghiệm vật lý, hóa học, sinh học,…, atlat bản đồ địa lý số Việt Nam, các câu chuyện giáo dục, các nền tảng phát triển tư liệu giáo dục,…) và phổ biến cho tất cả các trường học.

Bên cạnh đó, cần trang bị kỹ năng số cho cả đội ngũ giáo viên lẫn học sinh từ đơn giản (tra cứu, tìm kiếm tài liệu,…) đến phức tạp (sử dụng công cụ “lắng nghe dư luận xã hội” (social listening), tổ chức, liên kết, tích hợp tri thức, phân tích, dự báo,…). Cần khuyến khích cả thầy và trò của từng trường tạo ra các nội dung số phục vụ học tập mang bản sắc của trường đó và đóng góp vào kho tư liệu giáo dục số quốc gia.   

Nguyên nhân của mọi trì trệ nằm ở lối tư duy tuyến tính (linear thinking), nghĩ theo tập quán, theo “quy trình” đã thành nếp. Chuyển đổi số làm đảo ngược phương pháp tư duy: dựa vào yêu cầu thực tế, tối ưu hóa mọi nguồn tài nguyên để đạt kết quả tốt nhất. Đó là cách tư duy tuần hoàn (circular thinking). Các công nghệ số hỗ trợ và thúc đẩy tư duy tuần hoàn thăng hoa, hướng đến giáo dục cá thể, học sinh có thể học cái mình muốn, thứ mình yêu thích và có năng khiếu. Một cách tự nhiên, học sinh và gia đình) tự biết chọn nội dung học tập phù hợp với sở thích và năng lực bản thân mình.

Công nghệ số hỗ trợ hình thành tháp nhân lực hoàn hảo cho xã hội tương lai. Ai học gì, đến mức nào, ra đời đảm nhiệm được những công việc gì phụ thuộc vào năng lực của mỗi cá nhân (tài chính, sức khỏe, khả năng tư duy,…).

Có thể bạn quan tâm
Tham gia “Rà soát và bóc gỡ mã độc trên toàn quốc năm 2020” cùng Bộ TT-TT

Sự hợp tác của Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia (National Cyber Security Center – NCSC) với các doanh nghiệp là điển hình đáng khích lệ về mối quan hệ chiến lược của các tổ chức công và tư để tạo ra một không gian mạng an toàn hơn.

Xác thực sinh trắc học 3D dựa trên tĩnh mạch ngón tay: không thể giả mạo

Phương pháp xác thực sinh trắc học qua hình ảnh tĩnh mạch ngón tay 3D mới mang lại độ bảo mật tuyệt đối, độc quyền, vượt trội hơn hẳn các phương pháp tương tự đang có hiện nay.

Samsung sắp tung “nồi đồng cối đá” Galaxy Tab Active3

Nếu bạn đang tìm kiếm một chiếc máy tính bảng Android chất lượng, thuận tiện cho việc di chuyển, cũng như hoạt động ngoài trời thì Samsung Galaxy Tab Active3 sẽ là lựa chọn tốt nhất.

Chiếc Nokia chỉ hơn 1 triệu đồng nhưng sẽ được lên đời Android 11 sớm nhất

Mới đây, tài khoản Twitter của Nokia Mobile đã đăng tải hình ảnh chứa thông tin về lộ trình nâng cấp lên Android 11 cho các mẫu điện thoại Nokia trong thời gian tới.

Chuột Magawa giành giải anh hùng động vật vì rà soát được bom mìn chưa nổ

Một con chuột lần đầu tiên đã giành được giải thưởng dân sự hàng đầu của tổ chức từ thiện Anh, cho sự dũng cảm khi đã tìm kiếm thành công bom mìn chưa nổ ở Campuchia.

Đại học KHTN TP.HCM giành ngôi quán quân “Đấu trường AI”

Chung kết cuộc thi “Đấu trường AI – Reinforcement Learning” diễn ra vào tối 26/9, đội Black_Panther với ba sinh viên sinh đến từ đại học Khoa học Tự nhiên (TP.HCM) đã xuất sắc giành giải Nhất trị giá 100 triệu đồng.

HP truy lùng và tiêu hủy 12.800 trang bán hàng mực in giả trực tuyến

HP đã thu giữ một số lượng lớn hàng giả với tổng giá trị lên đến 2,5 triệu đô la Mỹ và tiêu hủy trên 12.800 trang web bán hàng giả trực tuyến trong 8 tháng qua ở Indonesia, Hàn Quốc, Malaysia, Philippines, Thái Lan, Việt Nam và Singapore.

Ví MoMo khuyến cáo, ai yêu cầu người dùng cung cấp Mật khẩu và Mã xác thực (OTP) đều là lừa đảo

Trước nhiều vấn nạn lừa đảo lấy tiền từ tài khoản ngân hàng và ví điện tử, MoMo đã ra thông cáo khẳng định không bao giờ yêu cầu người dùng cung cấp Mật khẩu và Mã xác thực (OTP)

Cải lương tỏa sáng trên Google và YouTube, mong không chỉ một ngày

Nhân ngày Giỗ tổ nghiệp sân khấu năm 2020, 12/8 (âm lịch), Google đổi biểu tượng trang chủ Google Tiếng Việt nhằm tôn vinh cải lương, bộ môn nghệ thuật đặc thù Việt Nam.

Mỹ tiếp tục tăng cường lệnh cấm lên SMIC – công ty sản xuất chip Trung Quốc

Chính quyền ông Donald Trump đã đặt ra những hạn chế xuất khẩu mới đối với Semiconductor Manufacturing International Corporation (SMIC), điều có thể làm tăng thêm xung đột công nghệ giữa Trung Quốc và Mỹ.