Trí tuệ nhân tạo đang nóng lên tại Liên Hợp Quốc

Chỉ vài năm trước, trí tuệ nhân tạo (AI) hầu như không được nhắc đến trong cuộc họp của các nhà lãnh đạo thế giới tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc. Nhưng sau việc phát hành ChatGPT vào cuối năm ngoái, sự kiện này đã làm tăng thêm cả sự phấn khích lẫn lo lắng về AI, nó cũng đã trở thành một chủ đề nóng bỏng tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc năm nay diễn ra vào ngày 25/9.

Gần đây, các tổng thống, thủ tướng, quốc vương và các bộ trưởng nội các đã được triệu tập, khi chính phủ các cấp khác nhau đang cân nhắc hoặc đã thông qua quy định về AI. Những người có ảnh hưởng lớn trong ngành công nghệ thừa nhận cần có lan can kiểm soát AI, nhưng một mặt cũng muốn bảo vệ những lợi ích đã hình thành của công nghệ này. Những người bên ngoài và thậm chí một số người trong cuộc cảnh báo rằng, cũng có những rủi ro thảm khốc tiềm ẩn, và nhiều người cũng nói rằng không còn thời gian để lãng phí.

Vì lý do này, nhiều con mắt đang đổ dồn vào Liên Hợp Quốc, vì có lẽ đây là nơi duy nhất có thể giải quyết vấn đề AI trên quy mô lớn. Giám đốc chính sách công nghệ của Liên Hợp Quốc (LHQ) Amandeep Gill cho biết trong một cuộc phỏng vấn: “Có được sự hội tụ, hiểu biết chung về các rủi ro, đó sẽ là một kết quả rất quan trọng”. Ông nói thêm rằng, sẽ rất có giá trị nếu đạt được sự hiểu biết chung về loại hình quản trị AI nào có tác dụng, hoặc có thể giúp giảm thiểu rủi ro, và tối đa hóa các cơ hội tốt từ loại hình công nghệ này.

Vấn đề AI trở nên nóng bỏng tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc năm nay

Gần đây nhất là năm 2017, chỉ có ba diễn giả đề cập đến AI tại cuộc họp tranh luận chung. Nhưng tại sự kiện năm nay, hơn 20 diễn giả đã tham gia, đại diện cho các quốc gia từ Namibia đến Bắc Macedonia, Argentina đến Đông Timor.

Tại cuộc tranh luận chung của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc năm nay, Thủ tướng Vương Quốc Lesotho, Sam Matekane lo lắng về các mối đe dọa đối với quyền riêng tư và an toàn, Thủ tướng Nepal, Pushpa Kamal Dahal đề cập về khả năng lạm dụng AI, và Bộ trưởng Ngoại giao Iceland, Thórdís Kolbrún R. Gylfadóttir trao đổi về việc liệu công nghệ AI có trở thành một công cụ hủy diệt hay không. Ông Thórdís Kolbrún R. Gylfadóttir cũng đã quảng cáo rầm rộ về “Hội nghị thượng đỉnh an toàn AI” sắp tới của mình, trong khi đại diện Tây Ban Nha tự giới thiệu mình là nước trụ sở cho một cơ quan quốc tế tiềm năng về AI, còn Israel giới thiệu các nhóm công nghệ của mình như một nhà phát triển tiềm năng về công nghệ AI hữu ích.

Omar Al-Olama, Bộ trưởng trí tuệ nhân tạo của Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất cho biết: “Các cuộc họp quan trọng nhất mà chúng tôi đang tổ chức là các cuộc họp tại Liên hợp quốc (LHQ), bởi vì đây là cơ quan duy nhất mang tính toàn diện, đưa tất cả chúng ta đến đây” .

Còn James Manyika, phó chủ tịch cấp cao của một tổ chức thuộc LHQ cho biết: “Điều thực sự đáng khích lệ là có rất nhiều sự quan tâm toàn cầu về cách thực hiện đúng về AI, LHQ ở vị thế giúp điều hòa tất cả các cuộc đối thoại, và LHQ nỗ lực đảm bảo mọi tiếng nói đều được lắng nghe”.

Rất nhiều người tranh luận về AI tại Liên Hợp Quốc, nhưng quy trình có thể chậm

Nhưng nếu LHQ có những lợi thế, thì tổ chức này cũng có những thách thức về việc tìm kiếm sự đồng thuận lớn, và việc triển khai quy trình có thể chậm hơn một chút. Ngoài ra, các thành viên của LHQ là các chính phủ, trong khi AI đang được thúc đẩy bởi một loạt các công ty tư nhân có quy mô khác nhau ở các quốc gia.

“Tuy nhiên, vấn đề AI toàn cầu cần có một diễn đàn toàn cầu, và LHQ hoàn toàn là nơi để diễn ra những cuộc đối thoại như vậy”, Ian Bremmer, chủ tịch Eurasia Group, một công ty tư vấn rủi ro địa chính trị cho biết.

Ngay cả khi các chính phủ không phải là nhà phát triển AI trực tiếp, nhưng Giám đốc chính sách công nghệ của LHQ, Amandeep Gill lưu ý rằng, họ có thể tác động đến hướng đi của AI.

Amandeep Gill nói: “Đây không chỉ là việc quản lý chống lạm dụng và gây tổn hại từ AI, đảm bảo rằng nền dân chủ không bị suy yếu, nền pháp quyền không bị suy yếu, mà còn là việc thúc đẩy một hệ sinh thái đổi mới công nghệ đa dạng và toàn diện, thúc đẩy đầu tư vào nghiên cứu AI và đào tạo lực lượng lao động ở những nơi có sự xuất hiện của AI”.

Ngoài ra, theo ông Amandeep Gill thì LHQ sẽ phải điều hướng các vấn đề AI ở quy mô lãnh thổ, khi mà một số chính phủ và khối các quốc gia, bao gồm Liên minh châu Âu và Nhóm 20 quốc gia công nghiệp phát triển (G20) đã vạch ra các hội nghị thượng đỉnh, tuyên bố và trong một số trường hợp còn đưa các quy định của riêng họ.

Các ý tưởng khác nhau về vai trò của một cơ quan AI toàn cầu tiềm năng, nó có thể là một hội đồng đánh giá chuyên gia và xác lập sự thật, tương tự như Hội đồng liên chính phủ về biến đổi khí hậu, hoặc cơ quan giám sát như Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế? Hay tựa như một cơ quan thiết lập tiêu chuẩn tương tự như các cơ quan hàng hải và hàng không dân dụng của Liên hợp quốc? Mô hình là kiểu như vậy, nhưng tập trung sâu sắc vào AI.

Ngoài ra, còn có câu hỏi về cách tạo ra sự đổi mới và những đột phá AI được hy vọng trong y học, dự đoán thảm họa, hiệu quả năng lượng và nhiều hơn thế nữa, mà không làm trầm trọng thêm sự bất bình đẳng, và thông tin sai lệch, hoặc tệ hơn là tạo điều kiện cho thảm họa robot lấn át không kiểm soát. Kịch bản khoa học viễn tưởng robot chiếm lĩnh ban đầu nghe có vẻ xa vời, nhưng mọi thứ lại khác hơn, khi hàng trăm nhà lãnh đạo công nghệ và nhà khoa học, bao gồm cả Giám đốc điều hành của nhà sản xuất ChatGPT OpenAI, đưa ra cảnh báo vào tháng 5 về nguy cơ tuyệt chủng từ AI.

Người đứng đầu chính sách công nghệ của Liên Hợp Quốc lạc quan về AI, hy vọng rằng nó sẽ không phá hoại nền dân chủ, đánh lừa xã hội nói chung, và khiến chúng ta trở nên kém nhân văn hơn

Trong cuộc phỏng vấn mới nhất với đại diện của hãng thông tấn AP, khi được hỏi: “Khi nói đến AI, điều gì khiến ông mất ngủ vào ban đêm? Và điều gì khiến ông hy vọng khi thức dậy vào buổi sáng?”, Giám đốc chính sách công nghệ của Liên Hợp Quốc, Amandeep Gill chia sẻ: “Hãy để tôi bắt đầu với khía cạnh hy vọng. Điều thực sự khiến tôi phấn khích là tiềm năng đẩy nhanh tiến độ thực hiện các Mục tiêu Phát triển Bền vững bằng cách tận dụng AI, đặc biệt là trong các lĩnh vực ưu tiên như y tế, nông nghiệp, an ninh lương thực, giáo dục và chuyển đổi xanh.

“Điều khiến tôi lo lắng là chúng ta đã để nó tiếp tục theo cách, mà một mặt khiến chúng ta ảo tưởng về khả năng của AI, và thứ hai là dẫn tới sự tập trung không cân bằng về công nghệ AI, đưa sức mạnh kinh tế AI vào tay một số ít công ty, tổ chức, cá nhân. Vì vậy, tôi hy vọng rằng, chúng ta đi đúng hướng, và AI sẽ không trở thành một phương tiện để lật đổ nền dân chủ, đánh lừa xã hội nói chung và làm giảm tính nhân văn của chúng ta. Đó là những điều khiến tôi lo lắng, nhưng nhìn chung tôi rất lạc quan về AI”.

Theo Apnews/Fortune