TMĐT Việt Nam làm gì để tăng tốc sau đại dịch?

Đại dịch Covid-19 làm suy giảm mạnh mẽ đến sự tăng trưởng của nền kinh tế toàn cầu, tất cả các quốc gia và mọi lĩnh vực ngành nghề. Tuy nhiên trong bức tranh ảm đạm đó, thị trường TMĐT Việt Nam lại ghi nhận hai tín hiệu rất tích cực, dự báo lạc quan cho năm 2020 cũng như tới năm 2025.

Người dùng thích mua hàng trực tuyến và nấu ăn ở nhà nhiều hơn

Tại Diễn đàn Toàn cảnh TMĐT Việt Nam 2020 chủ đề Tăng tốc sau đại dịch diễn ra ngày 25/6, Hiệp Hội TMĐT Việt Nam (VECOM) nhận định, hai tín hiệu lạc quan đó là đại dịch Covid-19 dường như đã trở thành một chất xúc tác làm thay đổi mạnh mẽ hành vi của người tiêu dùng. Người tiêu dùng Việt Nam lạc quan và nhanh chóng làm quen với hình thức mua sắm trực tuyến. Tín hiệu lạc quan thứ hai đến từ phía doanh nghiệp, trong khi nhiều doanh nghiệp thuộc các lĩnh vực khác phải cắt giảm hoạt động sản xuất thì doanh nghiệp TMĐT vẫn giữ nguyên đội ngũ nhân sự trong ba tháng cao điểm của dịch, thậm chí còn có kế hoạch tăng nhân sự trong quý 2 của năm. Các doanh nghiệp TMĐT đều hiểu rất rõ rằng đây chính là cơ hội mới vì cộng đồng mua sắm trực tuyến đang đông hơn, tin tưởng hơn vào các hệ thống mua sắm online.

Cụ thể, số liệu nghiên cứu của Nielsen cho thấy, người tiêu dùng Việt Nam đang có xu hướng thay đổi kênh phân phối và họ đã tìm đến các kênh trực tuyến nhiều hơn, đặc biệt trong tháng 4/2020 mức tăng trưởng của các kênh mua sắm online lên đến 100%. Người dùng sẵn sàng chi tiêu nhiều hơn cho các sản phẩm và dịch vụ chất lượng để chăm sóc, bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình. Các mặt hàng như khẩu trang, chất tẩy rửa, xe đạp, các vật dụng luyện tập thể dục, nguồn thực phẩm sạch, tăng cường sức đề kháng… gần như luôn bị cháy hàng trong mùa dịch.

Điều đáng mừng hơn nữa cho các doanh nghiệp là người tiêu dùng đã mua hàng nội địa nhiều hơn (hơn 60%), vì vừa biết được nguồn gốc hàng hóa vừa muốn ủng hộ người nông dân, sản xuất trong nước. 64% người dùng khảo sát cho biết sẽ tiếp tục sử dụng dịch vụ giao thức ăn thường xuyên hơn. 63% khẳng định sẽ mua sắm trực tuyến thường xuyên hơn. Không chỉ giới trẻ mà ngay cả người lớn tuổi cũng đã quen dần với hình thức mua sắm online. Ảnh hưởng từ đại dịch đã khiến người tiêu dùng bắt đầu có thói quen ăn ở nhà, họ ở nhà nhiều hơn, nấu ăn nhiều hơn và sẵn sàng mua thực phẩm chất lượng để chế biến.  60% người dùng đã có những thay đổi về vui chơi, giải trí, thích tích trữ thực phẩm, thích mua sắm trực tuyến, thích mua các sản phẩm có chất lượng, đóng gói tốt.

Nhà bán lẻ, doanh nghiệp sản xuất cần thay đổi gì tận dụng cú hích này?

Trao đổi về việc làm sao để tận dụng cơ hội khi đại dịch Covid-19 được cho là chất xúc tác của ngành TMĐT, từ cú hích đó để tạo đà tăng trưởng chứ không chỉ là xảy ra trong một thời gian nhất thời? Ông Nguyễn Anh Dzũng, Giám đốc cấp cao Dịch vụ đo lường bán lẻ Nielsen Việt Nam cho biết, là quốc gia bị ảnh ảnh hưởng nặng nề từ đại dịch Covid-19, 70% nhà bán lẻ tại Trung Quốc cho rằng họ sẽ mở rộng kinh doanh trên cả hai kênh online và offline. Đây cũng chính là nhận định và xu hướng dịch chuyển của các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay. Từ những chuyển biến của hành vi mua sắm người dùng, các nhà bán lẻ cần phải chuyển đổi danh mục sản phẩm để phù hợp với nhu cầu. Nhà sản xuất và phân phối cũng phải tăng cường mô hình kinh doanh đa kênh.

Chia sẻ thêm tình hình kinh doanh thực tế, bà Vũ Ánh Tuyết, Chánh Văn phòng Lazada Việt Nam cũng cho rằng, niềm tin của người tiêu dùng đã có những thay đổi căn bản, họ đã mua những sản phẩm online trước đây họ chưa từng mua, và những người không bao giờ nghĩ mua online thì nay đã có thể trở thành một khách hàng quen thuộc của kênh mua sắm online. Tương tự, nhiều doanh nghiệp chưa bao giờ sẽ lên bán hàng trên các sàn TMĐT thì nay họ cũng đã có mặt trên này. Các công ty Việt Nam cũng học cách sử dụng công nghệ rất nhanh để gần hơn với người tiêu dùng. Không chỉ người dùng quan tâm đến việc mua bảo hiểm y tế nhiều hơn mà cả những các doanh nghiệp chưa mua bảo hiểm cho kênh phân phối của mình cũng đã bắt đầu nghĩ đến việc này.

Xu hướng D2C – bán hàng từ nhà máy đến tay người dùng cũng là một trong những phương thức mới phát triển kinh doanh mà các nhà sản xuất cần nghiêm túc xây dựng chiến lược. Trong khi đó cả nhà bán hàng cũng như người tiêu dùng đều có nhu cầu trải nghiệm online thông minh, an toàn và hông suốt. Điều đó đòi hỏi các nền tảng, sàn TMĐT Việt Nam nói chung và cả doanh nghiệp, nhà sản xuất cần chung tay ứng dụng công nghệ để xây dựng hệ sinh thái thông minh, an toàn và thông suốt nhằm duy trì niềm tin và trải nghiệm mua sắm cho người tiêu dùng. Nếu không cơ hội giữ chân khách hàng để tăng tốc sau mùa dịch sẽ không hiệu quả.

Theo bà Nguyễn Thúy Anh, Trưởng phòng Nghiên cứu ứng dụng Kinh tế số (Cục Thương mại điện tử và kinh tế số, Bộ Công Thương), từ đại dịch cho thấy đã tồn tại hai luồng suy nghĩ trái nhau hiện nay trong người dân. Hoặc là họ đã biết tích góp hơn để đề phòng bất trắc, hoặc bù lại sẽ có những người nhiều tiền sẽ muốn tiêu xài, hưởng thụ cuộc sống nhiều hơn. Đó chính là sự lạc quan và cơ hội mà người dùng mang đến cho các doanh nghiệp bán hàng, cung cấp dịch vụ. Bên cạnh đó, các hạ tầng dịch vụ hỗ trợ TMĐT, đặc biệt là thanh toán điện tử đang trở nên khả quan hơn.

Rõ ràng TMĐT Việt Nam có cơ hội phát triển và bền vững, tuy nhiên vẫn còn rất nhiều thách thức phía trước. Một trong những thách thức nổi bật hiện nay là sự phát triển không cân đối giữa TMĐT ở Hà Nội, TP.HCM với các địa phương còn lại. Với chiến lược lan tỏa nhằm hỗ trợ các địa phương mạnh mẽ phát triển TMĐT hơn, trong tháng 6/2020 VECOM đã ký Thỏa thuận hợp tác phát triển TMĐT với Sở Công Thương TP.HCM, và trong thời gian tới sẽ tiếp tục tăng cường hợp tác với nhiều địa phương khác. Để thu hẹp khoảng các giữa các tỉnh thành phát triển TMĐT, hiện một số Sở Công Thương của các tỉnh thành đã lên kế hoạch làm TMĐT rõ nét hơn. Các Sở Công Thương, Viện, Hiệp hội… cũng sẽ phối hợp tốt hơn trong việc đào tạo nguồn nhân sự TMĐT thời gian tới – ông Nguyễn Ngọc Dũng, Phó Chủ tịch VECOM cho biết thêm.

Báo cáo TMĐT các nước Đông Nam Á năm 2019 của Google, Temasek và Bain&Company dự đoán tốc độ tăng trưởng trung bình cho cả giai đoạn 2015-2025 của TMĐT Việt Nam là 29%. Khi đó quy mô TMĐT của Việt Nam sẽ vươn tới ngưỡng 43 tỷ USD và đứng ở vị trí thứ ba trong khối ASEAN.

Trong Báo cáo Chỉ số TMĐT 2020, VECOM cũng dự đoán tốc độ tăng trưởng năm 2020 sẽ tiếp tục duy trì ở mức trên 30% và quy ô TMĐT Việt Nam sẽ vượt con số 15 tỷ USD.