Thực trạng và nhu cầu tuyển dụng ngành CNTT 2023 – những con số biết nói

“Báo cáo Thực trạng & Xu hướng tuyển dụng ngành Công Nghệ Thông Tin (CNTT) năm 2023” mang đến cho doanh nghiệp và người lao động ngành CNTT góc nhìn đa chiều để tham khảo về thực trạng nhân lực hiện nay trước tác động mạnh mẽ của suy thoái kinh tế, nhu cầu tuyển dụng - tìm việc, những mục tiêu và sự chuẩn bị cần thiết đối với nhân sự ngành CNTT trong tương lai.

Báo cáo do VietnamWorks inTECH – thương hiệu việc làm và tuyển dụng ngành Công Nghệ Thông Tin, trực thuộc Navigos Group thực hiện vừa công bố ngày 24/10/2023.

Ảnh hưởng của suy thoái kinh tế đối với doanh nghiệp và nguồn nhân lực CNTT

Đối với các doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp công nghệ nói riêng, báo cáo cho hay, xét về địa lý, các doanh nghiệp tại Hà Nội và TP.HCM chịu tác động mạnh bởi làn sóng sa thải nhân sự hơn so với các tỉnh thành khác. TP.HCM có tỉ lệ cắt giảm nhân sự cao nhất (22.2%), Hà Nội có tỷ lệ cắt giảm nhân sự thấp hơn, nhưng thay vào đó, các doanh nghiệp tại Hà Nội thường chọn cắt giảm lương, tiền thưởng hoặc phúc lợi khác (chiếm 14.7%).

Xét theo mô hình kinh doanh thì doanh nghiệp có sản phẩm – dịch vụ không thuộc ngành công nghệ có tỉ lệ nhân sự ổn định nhất. Nhóm doanh nghiệp này có số lượng nhân sự làm CNTT không quá nhiều so với doanh nghiệp là công ty công nghệ hoặc Outsource/Consulting (Hỗ trợ gia công các dự án công nghệ cho khách hàng). Do vậy nhân sự CNTT ở nhóm này có tỉ lệ ổn định cao nhất (76,4%). Trong khi đó, 2 nhóm còn lại chịu ảnh hưởng nghiêm trọng hơn, tỷ lệ nhân sự bị ảnh hưởng lên đến 42%.

Còn xét theo quy mô nhân viên, những công ty có quy mô nhân sự dưới 100 người có tỉ lệ cắt giảm nhân sự cao. Doanh nghiệp có số nhân viên từ 1.000 – dưới 3.000 có tỉ lệ nhân sự ổn định nhất (76.5%), tuy nhiên các công ty trên 3.000 nhân sự có tỉ lệ giảm lương, tiền thưởng hoặc phúc lợi khác khá cao (16.7%).

Đối với lực lượng nhân sự CNTT, nhóm lao động CNTT dưới 1 năm kinh nghiệm chịu ảnh hưởng nặng nhất từ làn sóng cắt giảm nhân sự. Các vị trí trong ngành CNTT từ 3 năm – 8 năm kinh nghiệm có tỷ lệ công việc ổn định cao nhất, chiếm đến 65.1%. Mặt khác, nhóm lao động dưới 1 năm kinh nghiệm chịu tác động lớn nhất khi chỉ có 23.8% người có công việc ổn định. Đồng thời, nhóm này cũng có tỷ lệ đã bị thôi việc và chưa có việc làm mới cao nhất lên đến 30.3%.

Lực lượng lao động CNTT tại khu vực TP.HCM chịu ảnh hưởng nặng từ làn sóng cắt giảm nhân sự với tỷ lệ lên đến 47%. Trong khi nhân sự tại khu vực Hà Nội có xu hướng tự thôi việc, tìm kiếm cơ hội mới nhiều hơn.

Lao động CNTT làm việc tại doanh nghiệp Outsource/Consulting chịu ảnh hưởng cao nhất trong 3 mô hình kinh doanh. Theo đó, nhân sự CNTT làm việc tại các công ty thuần về công nghệ ghi nhận có công việc ổn định nhất, chiếm 61.3%. Tuy nhiên, tại các doanh nghiệp Outsource/Consulting, chỉ có 45.6% nhân sự có công việc ổn định và là nhóm bị ảnh hưởng cao nhất trong 3 mô hình. Đối với nhân sự CNTT làm việc ở các doanh nghiệp có sản phẩm – dịch vụ không thuộc ngành công nghệ thì lại có xu hướng tự thôi việc, tìm kiếm cơ hội mới cao hơn so với các mô hình khác, chiếm 21.6%.

Thực hiện ngành CNTT, ngôn ngữ lập trình, nền tảng và chuyên môn cần thiết

Trong các ngôn ngữ lập trình thông dụng thì Javascript, Java tiếp tục dẫn đầu là những ngôn ngữ lập trình được nhiều lập trình viên và doanh nghiệp ưu tiên sử dụng. PHP tuy cũng được các doanh nghiệp quan tâm nhưng chỉ khoảng 5.2% số lượng lập trình viên đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp. Thêm vào đó, khoảng 2.2% doanh nghiệp cũng đang có nhu cầu tuyển dụng những ứng viên am hiểu ngôn ngữ Kotlin. Cũng theo số liệu khảo sát, SQL là ngôn ngữ truy vấn được nhiều ứng viên ưu tiên sử dụng (17.1%) và tuyển dụng nhiều nhất (10.7%)

.NET tiếp tục dẫn đầu là những libraries và frameworks thông dụng nhất. Theo sau đó, lần lượt React.js và Node.js được ghi nhận là những libraries và frameworks thông dụng tiếp theo. Tuy nhà tuyển dụng có nhu cầu cao đối với Angular và React Native, các lập trình viên có xu thế lựa chọn jQuery và ASP.NET nhiều hơn.

Về chuyên môn của người lao động và nhu cầu của doanh nghiệp thì Software Developer, Tester/QA-QC, Business Analysis là ba vị trí được ứng viên và doanh nghiệp quan tâm nhất. Bên cạnh đó, từ kết quả khảo sát dành cho nhà tuyển dụng, DevOPs đứng thứ 3 trong những vị trí công việc khó tuyển dụng nhất, chiếm 18,6% trên tổng lượt trả lời. Vị trí có rất ít ứng viên đáp ứng (1.1%) dù nhu cầu tuyển dụng thường xuyên của doanh nghiệp đối với chuyên môn này lại khá cao (6.1%).

Nhu cầu, thách thức và mục tiêu tuyển dụng ngành CNTT trong giai đoạn tiếp theo

Báo cáo ghi nhận, trong giai đoạn cuối năm 2023 đến năm 2024, doanh nghiệp tại các thành phố vẫn có nhu cầu tuyển dụng nhân sự CNTT. Chịu ảnh hưởng bởi làn sóng sa thải ào ạt, song các doanh nghiệp tại các thành phố vẫn có nhu cầu tuyển dụng nhân sự CNTT trong thời gian tiếp theo, cụ thể là khoảng từ 10 đến 30 lao động, trong đó Hà Nội chiếm tỷ lệ cao nhất (53.3%).

Đối với doanh nghiệp kinh doanh sản phẩm công nghệ và doanh nghiệp có sản phẩm – dịch vụ không thuộc ngành công nghệ dự kiến có xu hướng tuyển dụng ổn định, chủ yếu vào khoảng dưới 30 nhân sự. Ngược lại, do tính chất công việc, doanh nghiệp CNTT Outsource/Consulting có xu hướng tuyển nhân sự liên tục theo từng dự án với số lượng nhiều hơn trong khoảng từ 50 – 100 người. 

Suy thoái kinh tế buộc các doanh nghiệp phải thu hẹp quy mô, giảm ngân sách dành cho hoạt động tuyển dụng. Thêm vào đó, dù nhu cầu nguồn nhân lực nhóm ngành công nghệ vẫn có nhưng thực trạng thiếu hụt nhân sự chất lượng cao vẫn là thách thức lớn. 

Product Owner/Product Manager, Full-stack Developer và DevOps Engineer là 3 vị trí hàng đầu mà các doanh nghiệp đánh giá là khó để tìm ra ứng viên phù hợp. Ngoài ra, khi được hỏi về các cấp bậc khó tuyển dụng, 89.9% doanh nghiệp cho biết là khó tìm ứng viên ở những vị trí cấp cao (senior) trở lên.

Phía ứng viên CNTT đang phải đối mặt với nhiều khó khăn trong quá trình tìm việc. 25.7% nhân sự CNTT thấy khó khăn khi tìm việc vì “Không có nhiều vị trí để ứng tuyển”, theo sau là “Tỉ lệ chọi ứng viên cao”, cũng như do sự chênh lệch giữa nhu cầu của doanh nghiệp và kinh nghiệm của ứng viên. 

Theo mục tiêu, trong giai đoạn tới, các doanh nghiệp sẽ tập trung vào chất lượng tuyển dụng nhiều hơn, có yêu cầu khắt khe hơn, ưu tiên các ứng viên đa nhiệm, có thể đảm nhận nhiều công việc và có kinh nghiệm cao. 23.5% các doanh nghiệp cho biết sẽ tập trung vào việc duy trì đội ngũ nhân tài hiện có, tiếp đến là xây dựng thương hiệu tuyển dụng trong cộng đồng công nghệ. Mặt khác, có 15.2% nhà tuyển dụng sẽ ưu tiên việc mở rộng khối Nhân sự CNTT. 

Người lao động cân nhắc hơn khi quyết định nhảy việc, tìm việc

Với người lao động, trong giai đoạn kinh tế ổn định thì nhu cầu tuyển dụng của các doanh nghiệp CNTT gần như bùng nổ để phục vụ sự tăng trưởng nên nhân sự CNTT luôn được các doanh nghiệp chú trọng và “săn đón”. Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại khi Việt Nam bị các yếu tố kinh tế tác động, các doanh nghiệp thu hẹp nhu cầu và ngân sách tuyển dụng, đồng thời đặt ra yêu cầu cao hơn, đòi hỏi nhân sự có nhiều kỹ năng, đảm đương nhiều trách nhiệm hơn.

“Người lao động ngành CNTT cũng có những thay đổi rõ rệt trong hành vi tìm việc. Đó là những người có ý định chuyển việc sẽ cân nhắc hơn trong quyết định, và mong muốn tìm được một công ty ổn định. Bên cạnh đó, các lao động đang tìm việc mới cũng có xu hướng lựa chọn công ty ít biến động bằng cách hạ thấp sự kỳ vọng về mức lương, phúc lợi, và môi trường làm việc. Ngoài ra, các lao động CNTT cũng chủ động tìm kiếm trau dồi kỹ năng để đáp ứng với yêu cầu của doanh nghiệp” – ông Cái Đăng Sơn, Giám đốc bộ phận phát triển Sản phẩm & Kỹ thuật, Navigos Group cho biết.

Theo kết quả khảo sát, có đến 42.4% ứng viên hiện đang tìm kiếm công việc mới và 23.7% có ý định chuyển việc trong trong 12 tháng tiếp theo, nhưng vẫn trong lĩnh vực công nghệ. Người lao động cũng cho biết họ sẽ tiếp tục trau dồi thêm các kỹ năng/chuyên môn và đặc biệt quan tâm đến công nghệ mới hoặc ngôn ngữ lập trình mới. Bên cạnh đó, ngoại ngữ cũng là một trong những yếu tố quan tâm hàng đầu của ứng viên CNTT, chiếm 37.6%. 

Báo cáo cũng tiết lộ thông tin khá thú vị, hiện nay các ứng viên ngành CNTT chủ yếu tìm việc trên các trang mạng xã hội (chiếm 20.6%), theo sau đó là các website tuyển dụng trực tuyến như VietnamWorks với 19.1%.