Tại sao AI sẽ khó sớm chiếm lĩnh được hoàn toàn thế giới?

Mặc dù trí tuệ nhân tạo (AI) đã có những tiến bộ đáng kể trong những năm gần đây, nhưng nó vẫn phải đối mặt với một số thách thức và hạn chế nghiêm trọng, khiến nó khó thể nào chiếm lĩnh được hoàn toàn thế giới.

Trong thời đại mà trí tuệ nhân tạo nổi bật trong cả cuộc sống hàng ngày và trí tưởng tượng chung của nhiều người, người ta thường nghe thấy những lo ngại về việc các hệ thống này có được quá nhiều quyền lực, hoặc thậm chí trở thành kẻ thống trị tự trị trong tương lai của loài người.

Tuy nhiên, xem xét kỹ hơn về tình trạng hiện tại của công nghệ AI cho thấy, những nỗi sợ hãi này (mặc dù phổ biến trong phim khoa học viễn tưởng), nhưng còn lâu mới được hiện thực hóa trong thế giới thực. Đây là lý do tại sao AI sẽ không sớm chiếm lĩnh thế giới?

Trước hết, cần hiểu về cái gọi là “AI hạn hẹp”: Trọng tâm của công nghệ ngày nay. Phần lớn các hệ thống AI mà chúng ta gặp hàng ngày đều là ví dụ điển hình trong cái gọi là “AI hạn hẹp”. Các hệ thống này là bậc thầy về chuyên môn, thành thạo trong các nhiệm vụ như giới thiệu bộ phim tiếp theo cho bạn trên Netflix, tối ưu hóa cảnh báo tuyến đường để giúp bạn tránh ùn tắc giao thông, hoặc thậm chí thực hiện những công việc phức tạp hơn như viết bài luận hoặc tạo hình ảnh.

Tuy nhiên, bất chấp những khả năng này, AI vẫn hoạt động trong những giới hạn nghiêm ngặt, trước mắt được thiết kế để vượt trội trong một lĩnh vực cụ thể, chứ chưa có khả năng vượt ra ngoài những ranh giới không tưởng của con người.

Điều này đúng ngay cả với các công cụ AI tạo sinh đang khiến chúng ta choáng ngợp với khả năng tạo nội dung trên nhiều phương thức khác nhau. Chúng có thể soạn thảo bài luận, nhận biết các yếu tố trong ảnh và thậm chí sáng tác nhạc tự động.

Tuy nhiên, về cốt lõi, những công cụ AI tiên tiến này vẫn chỉ đưa ra các dự đoán toán học, kết quả hoàn thành công việc dựa trên các bộ dữ liệu khổng lồ được ngốn vào để đào tạo, phân tích, chứ chúng không thực sự hiểu ngọn hành nội dung do chúng tạo ra, hay hiểu được thế giới xung quanh chúng.

Cái gọi là AI hẹp hoạt động trong khuôn khổ các biến số và kết quả có thể được xác định trước, nó không thể tự suy nghĩ, hay tự chủ động có ý thức hay có cảm xúc giống con người. Vì vậy, mặc dù các hệ thống AI này có vẻ thông minh, nhưng khả năng của chúng vẫn bị hạn chế chặt chẽ.

Một yếu tố khác cần chú ý là các hệ thống AI hiện tại có nhu cầu ngốn dữ liệu vô độ, đòi hỏi lượng dữ liệu cực kỳ khổng lồ để đào tạo chúng cho ra hoạt động hiệu quả. Sự phụ thuộc vào các bộ dữ liệu khổng lồ này là một trong những điểm nghẽn chính trong quá trình phát triển AI.

Không giống con người, có thể học hỏi chỉ từ một vài ví dụ, hoặc thậm chí chỉ từ một trải nghiệm duy nhất, hệ thống AI phải cần tới hàng nghìn hoặc thậm chí hàng triệu điểm dữ liệu để thành thạo ngay cả những nhiệm vụ đơn giản đầu ra. Sự khác biệt này làm nổi bật một lỗ hổng cơ bản trong cách con người và máy móc AI xử lý thông tin.

Nhu cầu ngốn dữ liệu của AI không chỉ khổng lồ, mà còn phải cụ thể trong nhiều lĩnh vực, tuy nhiên, các bộ dữ liệu quy mô lớn, chất lượng cao như vậy đơn giản là không lúc nào cũng đủ đầy hay có sẵn. Ví dụ, trong các lĩnh vực y tế chuyên ngành hoặc trong các lĩnh vực liên quan đến các sự kiện hiếm gặp, dữ liệu cần thiết để đào tạo AI một cách hiệu quả có thể khan hiếm, hoặc thậm chí là không tồn tại, vì thế điều này làm hạn chế khả năng ứng dụng AI trong các lĩnh vực này. Điều đó có nghĩa là quan điểm cho rằng, các hệ thống AI có thể tự phát triển để thông minh hơn con người là điều không thể xảy ra.

Trong khi AI tiếp tục phát triển và tích hợp sâu hơn vào cuộc sống và các ngành công nghiệp của chúng ta, thì cơ sở pháp lý xung quanh sự phát triển của nó cũng đồng thời hoàn thiện. Sự tiến triển kép này được đảm bảo khi AI đạt được bước phát triển nhất định. Khi công nghệ AI phát triển, nhu cầu về khung pháp lý linh hoạt cũng tăng theo.

Cộng đồng công nghệ ngày càng thành thạo trong việc thực hiện các nguyên tắc về an toàn và đạo đức AI. Tuy nhiên, các biện pháp này phải phát triển theo từng bước cùng với sự phát triển nhanh chóng của AI để đảm bảo hoạt động mạnh mẽ, an toàn và được kiểm soát.

Bằng cách chủ động điều chỉnh các quy định, chúng ta có thể dự đoán và giảm thiểu một cách hiệu quả những rủi ro tiềm ẩn, cũng như những hậu quả không lường trước được, đảm bảo vai trò của AI như một công cụ mạnh mẽ để đạt được tiến bộ tích cực, thay vì là một mối đe dọa.

Việc tiếp tục tập trung vào phát triển AI an toàn và có đạo đức là rất quan trọng để khai thác tiềm năng của nó, đồng thời tránh những cạm bẫy từng được mô tả trong các câu chuyện khoa học viễn tưởng. AI ở đây để hỗ trợ và nâng cao khả năng của con người chứ không phải để thay thế hoàn toàn con người. Vì vậy, hiện tại, thế giới vẫn nằm trong tay con người rất nhiều.