Nông nghiệp số, giấc mơ khởi từ cánh đồng Bình Định

Chuyển đổi số nông nghiệp khởi hành ở Bình Định, nông dân bắt đầu biết sử dụng công nghệ phục vụ sản xuất, biết sử dụng công nghệ như chuyến tàu để mang khu vườn của mình đến tận nhà khách hàng.

Con tem mã QR kỳ diệu

Nông sản Bình Định đạt chuẩn VietGAP – đó là đọc hiểu từ con tem nhỏ trên quả bưởi da xanh – mã QR sản phẩm của HTX Nông nghiệp Thanh niên Hoài Ân (huyện Hoài Ân, tỉnh Bình Định). Thông tin không chỉ chứng nhận chất lượng tiêu chuẩn VietGAP, mà còn có thể trả về địa chỉ của từng chủ vườn liên kết. Từ một giây quét mã QR – bày ra trước mắt khách hàng là hành trình từ chăm sóc, thu hoạch, bảo quản sản phẩm. Toàn bộ quy trình sản xuất bưởi an toàn của nông dân Hoài Ân được hệ thống và số hóa để minh bạch với người dùng. Nói như anh Thái Thành Việt, thành viên phụ trách kỹ thuật HTX Nông nghiệp Thanh niên Hoài Ân – “con tem nhỏ nhưng có võ” giúp HTX tiếp cận người tiêu dùng với đầy đủ thông tin về nguồn gốc sản phẩm, chất lượng sản phẩm. Nhờ việc tạo dựng cơ sở dữ liệu, minh bạch thông tin trong sản xuất, truy xuất nguồn gốc rõ ràng, nông sản của HTX Nông nghiệp Thanh niên Hoài Ân trên sàn thương mại điện tử Postmart được đón nhận tốt hơn nhiều.

Ông Hàn Văn Thanh (xã Ân Tường Tây, huyện Hoài Ân), hộ dân liên kết với HTXNN Thanh niên Hoài Ân nói: “Trên một con tem nhỏ mà gói được cả quy trình chăm sóc bưởi an toàn của nhà vườn thì hay quá. Ở trên đó, chỉ cần người mua biết được người trồng làm sản phẩm thế nào, thì nông dân tụi tui không còn thấp thỏm cảnh được mùa rớt giá”. Hiện ông Thanh đầu tư thâm canh bưởi da xanh theo tiêu chuẩn VietGAP. Khu vườn 300 gốc bưởi bước sang độ tuổi cho thu hoạch, trong quá trình chăm sóc, ông Thanh dựa vào kinh nghiệm, học hỏi thêm kiến thức để áp dụng quy trình IPM (quản lý dịch hại tổng hợp) đưa khu vườn trở thành vườn xanh sinh thái.

Ở Hoài Ân, ngày càng có nhiều hộ gia đình chuyển đổi từ canh tác truyền thống sang canh tác theo chuẩn VietGAP hoặc hữu cơ. Lộ trình chuyển đổi này nằm trong định hướng của chính quyền các cấp huyện Hoài Ân trong những năm qua. Ông Nguyễn Xuân Phong, Phó Chủ tịch Thường trực UBND huyện Hoài Ân, cho biết: “Hoài Ân định hướng phát triển sản xuất nông nghiệp theo hướng hàng hóa. Việc của nông dân là làm ra sản phẩm tốt, đáp ứng tiêu chuẩn – nhà quản lý giữ vai trò kết nối với nhà khoa học, doanh nghiệp đưa nông sản ra thị trường một cách chuyên nghiệp nhất. Muốn người mua đón nhận sản phẩm, phải thay đổi từ sản xuất. Chính vì vậy, trong kế hoạch phát triển sản phẩm nông nghiệp chủ lực huyện Hoài Ân giai đoạn 2021 – 2025, địa phương chú trọng áp dụng tiến bộ khoa học, kỹ thuật và công nghệ vào sản xuất; hình thành các vùng trồng trọt, chăn nuôi an toàn; xây dựng nhãn hiệu cho sản phẩm chủ lực”.

Để tươi xanh và an toàn lên tiếng

Thực khách muốn thấy gì sau những lá rau xanh ngắt, mơ mở trên bàn ăn. “Chúng tôi muốn nhìn thấy việc nhà nông trên những cánh đồng, để tạo ra những mơn mởn ngon lành và an toàn ấy”, rất nhiều người dùng rau đã nói.Từ suy nghĩ thực tế và đẹp đẽ ấy, Công ty TNHH Công nghệ Nông nghiệp Cofarm xây dựng và chuyển giao miễn phí ứng dụng mạng xã hội nông nghiệp Cofarm.

Cofarm hiểu đơn giản như nhật ký sản xuất với những tiện ích cập nhật thông tin, hình ảnh của nhà vườn trong suốt hoạt động; một điểm cộng của Cofarm chứng thực hình ảnh thật hoạt động sản xuất thường nhật của nông dân, tất cả tích hợp trong mã truy xuất để người dùng tham chiếu thông tin. Ông Mai Nhật Trình, Giám đốc Công ty TNHH Công nghệ Nông nghiệp Cofarm, cho hay, ứng dụng hướng tới các hộ nông dân, để tất cả nông hộ đều có thể tiếp cận công nghệ, vận dụng nó vào sản xuất và bán sản phẩm. Chúng tôi xây dựng ứng dụng miễn phí cho nông dân, những người trực tiếp là ra sản phẩm nhưng cơ hội tiếp cận thay đổi về công nghệ không nhiều. Hiện Cofarm đang chuyển giao kỹ thuật sử dụng cho một số nhà vườn, một số HTX Nông nghiệp tại Bình Định. Bước khởi đầu của Cofarm là chỉ dấu đầu tiên trên hành trình sản xuất nông nghiệp bền vững của Bình Định, dùng công nghệ giúp nông dân làm chủ được “cuộc chơi” bán hàng. Nông dân không chỉ làm chủ cánh đồng mà nông dân cũng làm chủ được sản phẩm họ tạo ra với những giá trị to lớn hơn.

Nông dân Bình Định bắt đầu biết dựa vào dữ liệu để sản xuất, biết sử dụng công nghệ kết nối để bán hàng. Nói về sử dụng công nghệ để bán hàng, không thể bỏ qua nông dân của Dự án Rau an toàn Bình Định – Dự án ra đời từ sự hợp tác giữa Chính phủ NewZealand và UBND tỉnh Bình Định trong giai đoạn 2016 – 2021. Đến nay, toàn tỉnh có 1.000 hộ dân tham gia Dự án, sản xuất rau an toàn hợp chuẩn VietGAP với quy mô hơn 40 ha; xây dựng và phát triển nhãn hiệu Lá Lành, phân phối ở các hệ thống siêu thị, cửa hàng thực phẩm an toàn. Dự án Rau an toàn Bình Định có website lalanh.com, fanpage Lá Lành với lượng truy cập lớn. Những câu chuyện thực tế của nông dân, hình ảnh sinh động từ của rau an toàn Bình Định từ trang trại tới bàn ăn; những clip trải nghiệm của người nổi tiếng… là con đường để thực khách đến với rau an toàn và đảm bảo đầu ra cho các nông hộ trồng rau.

Thành công của Dự án là tạo dựng sinh kế bền vững cho nông dân, đồng thời giúp nông dân Bình Định làm chủ được công nghệ, biết sử dụng sức mạnh kết nối của internet để bán hàng. “Bán chéo sản phẩm của các nhóm – ban đầu tôi nghe điều này lạ lẫm quá. Nhưng khi thực hành rồi, hóa ra bán chéo sản phẩm là lấy của các nhóm cùng bán với nhau vừa đa dạng sản phẩm, vừa giúp nhau khảo sát thị trường, nhu cầu của khách hàng từng vùng. Chúng tôi kết nối và xây dựng nhóm bán hàng trên Zalo, đồng thời tích cực chia sẻ hình ảnh sản xuất, sơ chế, bảo quản sản phẩm của từng nhóm trong tỉnh. Tất cả nằm trong một chiếc điện thoại thông minh với sự hỗ trợ của các chuyên gia của Dự án”, bà Định Thị Lệ Huyền, nhóm trưởng nhóm cùng sở thích trồng rau an toàn phường Nhơn Hưng (Thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định) chia sẻ.

Những máy bay gieo giống

Một buổi sáng tháng Chạp năm Tân Sửu, tôi đi xem drone (máy bay không người lái) lần đầu tiên trình diễn trên cánh đồng lớn liên kết của HTXNN Nhơn Thọ 2 (Nhơn Thọ, TX An Nhơn) vụ Đông Xuân 2020 – 2021. Drone bay trên những cánh đồng, rải những hạt mầm tươi xanh, drone thay thế nông dân trong một số bước lao động nặng nhọc. Drone bay trong ánh mắt tò mò, ngước nhìn và cả sự đón đợi của người nông dân. Vụ Đông Xuân 2021 – 2022 này, HTX Nông nghiệp Nhơn Thọ 2 tiếp tục cho drone bay ở cánh đồng liên kết sản xuất và tiêu thụ lúa giống hơn 50 ha. Ông Phạm Văn Tân, Giám đốc HTX Nông nghiệp Nhơn Thọ 2, chia sẻ – khi mọi thứ đều thay đổi thì sản xuất nông nghiệp phải thay đổi để thích ứng.

Trong bối cảnh này, vật tư nông nghiệp tăng – để rải giống, bón phân hiệu quả, drone giúp nông dân làm việc này với độ chính xác cao nhất. Và khi giá nông sản bấp bênh, liên kết chuỗi sản xuất và tiêu thụ là lựa chọn hợp lý để đi tiếp. Không chỉ ở Nhơn Thọ mà ở nhiều HTX khác tại Bình Đinh, drone đã quen thuộc trên những cánh đồng.

Tất cả tạo nên những mảnh ghép, mà trong đó nông dân giữ vai trò xâu chuỗi, hình thành nên dữ liệu sản xuất nông nghiệp của Bình Định. Đây là bước đầu tiên trong tiến trình chuyển đổi số trong nông nghiệp ở Bình Định.