Những vụ ngộ độc botulinum tồi tệ trên thế giới

Ngộ độc botulinum trong sản phẩm Pate Minh Chay đã và đang gây xôn xao dư luận trong nước thời gian gần đây. Trên thế giới cũng đã xuất hiện nhiều sự việc tương tự để lại hậu quả khôn lường, cùng hình thức nhiễm độc phức tạp. Độc tố botulinum là một trong những chất độc thần kinh mạnh nhất.

Sự cố nhiễm độc Pate Minh Chay và việc truy cứu trách nhiệm, hành vi vi phạm

Vụ ngộ độc botulinum trong sản phẩm Pate Minh Chay được xác nhận là loại ngộ độc do vi khuẩn Clostridium botulinum gây ra. Đây là loại ngộ độc hiếm gặp, nhưng nếu bị có thể sẽ để lại hậu quả nghiêm trọng do độc tố được sản xuất bởi vi khuẩn này có thể tấn công các dây thần kinh, chặn sự truyền tín hiệu thần kinh cơ thể dẫn đến tê liệt các cơ toàn thân.

Thường thì các triệu chứng ban đầu sau khi nhiễm bệnh gồm suy nhược, mệt mỏi, chóng mặt, sau đó là mờ mắt, khô miệng, khó nuốt, khó nói. Thậm chí, ở cơ địa một số người còn có tình trạng nôn mửa, tiêu chảy, táo bón hay sưng bụng. Bệnh có thể tiến triển thành tê liệt ở cổ và cánh tay, rồi ảnh hưởng đến các cơ thuộc hệ thống hô hấp cũng như các cơ vùng hạ vị.

Thường thì các triệu chứng này sẽ xuất hiện trong vòng 12 đến 36 giờ sau khi tiêu thụ phải thực phẩm chứa độc tố.

Hiện theo nghiên cứu mới nhất, có 7 dạng độc tố botulinum riêng biệt từ loại A đến loại G. Bốn trong số này (gồm loại A, B, E và hiếm khi là F) gây ngộ độc ở người. Loại C, D và E gây bệnh cho các loài động vật có vú, chim và nhiều loài cá khác.

Điều quan trọng là người bị nhiễm độc bởi độc tố của Clostridium botulinum cần điều trị càng sớm càng tốt bằng thuốc kháng độc tố (antitoxin).

Theo PGS.TS Đỗ Duy Cường, Giám đốc Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai, nguy cơ không chỉ dừng lại ở các sản phẩm chay. Bởi vi khuẩn Clostridium botulinum tiết ra chất độc botulinum là vi khuẩn kị khí. Do đó, bất kỳ thực phẩm nào dưới dạng đóng kín cũng có thể là môi trường lý tưởng cho vi khuẩn Clostridium botulinum sinh sôi, nảy nở và phát triển. Nó có liên quan trực tiếp đến khâu chuẩn bị, chế biến, cách đóng gói sản phẩm, hay luôn cả cách ăn, cách chế biến của người dùng.

Vậy một vấn đề đặt ra là công ty sản xuất Pate Minh Chay phải chịu trách nhiệm như thế nào sau sự cố này?

Theo báo Tuổi Trẻ đưa tin, luật sư Hoàng Thị Thu (đại diện Đoàn luật sư TP.HCM), khoản 1 điều 6 Luật an toàn thực phẩm 2010 sửa đổi, bổ sung 2018 quy định tổ chức, cá nhân sản xuất kinh doanh thực phẩm vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm, thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý vi phạm hành chính, hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường và khắc phục hậu quả theo quy định của pháp luật.

Liên quan đến việc nhiều người bị ngộ độc do ăn Pate Minh Chay, cơ quan chức năng cần điều tra, xác định nguyên nhân dẫn đến việc Pate bị nhiễm khuẩn. Cụ thể, sự việc Pate Minh Chay nhiễm khuẩn gây ngộ độc là do vi phạm trong quy trình sản xuất chung của Công ty TNHH hai thành viên Lối Sống Mới (công ty sản xuất Pate Minh Chay), hay do vi phạm của cá nhân nào đó thuộc công ty này trong quá trình sản xuất thực phẩm. Tùy theo tính chất mức độ hành vi mà người vi phạm có thể sẽ bị xử phạt hành chính, hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội vi phạm quy định về an toàn thực phẩm theo điều 317 BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017).

Theo nghị định 115/2018/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính về an toàn thực phẩm thì cá nhân vi phạm có thể bị phạt tiền đến 100 triệu đồng, còn đối với tổ chức vi phạm có thể bị phạt tiền lên tới 200 triệu đồng.

Trong trường hợp hành vi cấu thành tội vi phạm quy định về an toàn thực phẩm thì người phạm tội có thể bị phạt tiền hoặc phạt tù đến 20 năm. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 20 triệu đến 100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 đến 5 năm.

Về dân sự, nếu việc ngộ độc này là do quy trình sản xuất Pate Minh Chay của Công ty TNHH hai thành viên Lối Sống Mới, thì công ty này có trách nhiệm bồi thường toàn bộ thiệt hại cho người bị thiệt hại. Nếu việc ngộ độc này do sai phạm cá nhân trong quá trình sản xuất thì cá nhân này phải hoàn toàn chịu trách nhiệm.

Dưới đây là những vụ ngộ độc botulinum trên thế giới, mời quý độc giả cùng tìm hiểu thêm. Không chỉ người mà động vật cũng có thể bị nhiễm độc, nguồn thực phẩm bị nhiễm có thể là từ đậu hà lan đóng hộp, thịt lợn rừng ngâm chua, dùng mật ong pha với nước trái cây…

1.Từng có 13 người chết tại bữa tiệc gia đình do ngộ độc botulinum, Mỹ

Vào năm 1931, gia đình Edward và Delphine Hein tại Mỹ đã tổ chức một bữa tiệc tối tại trang trại. Sau đó trong vòng vài ngày, có 13 người mắc bệnh và chết, trong đó có vợ chồng Edward và Delphine Hein và 3 trong số 6 người con của họ. Các chuyên gia y tế địa phương xác định, chính đậu Hà Lan chứa vi khuẩn clostridium botulinum là nguyên nhân gây ngộ độc.

Chỉ có 3 người con còn lại của họ là Richard “Dick”, Marvin “Bud” và Wilfred “Bill”, do còn quá nhỏ để tham gia bữa tiệc nên chúng dành cả buổi tối trong phòng, thế nên đã thoát tiếng gọi của tử thần. Đây được xem là thảm kịch tồi tệ nhất trong lịch sử của North Dakota.

Cùng thời gian đó ở Nam Dakota, có 4 người cũng đã chết vì ngộ độc botulinum sau khi ăn đậu xanh, giống như đậu Hà Lan, nó có hàm lượng axit thấp. Bởi thực phẩm có hàm lượng axit thấp như rau và thịt nên được đóng hộp bằng cách sử dụng máy đóng hộp áp lực, trong điều kiện thích hợp, các bào tử của vi khuẩn clostridium botulinum nảy mầm thành các tế bào nhanh chóng phát triển và chết đi, sản sinh ra chất độc thần kinh gây chết người.

Theo Garden-Robinson, nước sôi sẽ giúp hạn chế sự phát triển của vi khuẩn, cần làm sạch thực phẩm trước khi nấu hoặc chế biến. Điều này không loại bỏ tất cả vi khuẩn nhưng sẽ làm giảm tác hại của nó.

2. Ba phụ nữ Mỹ nhập viện vì ngộ độc botulinum từ đậu Hà Lan đóng hộp

Vào ngày 14/3/2019, một cuộc điều tra ở New York cho thấy, có ba phụ nữ nhập viện vì ngộ độc botulinum sau khi ăn món salad khoai tây có chứa đậu Hà Lan đóng hộp không đúng cách. Triệu chứng của họ bao gồm liệt dây thần kinh sọ và suy hô hấp. Họ đã được điều trị bằng thuốc kháng độc botulinum do Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) phát hành.

Do phát hiện kịp thời nên cả ba người phụ nữ này đều may mắn sống sót, nhưng cả ba đều phải đưa vào diện chăm sóc đặc biệt và phục hồi chức năng kéo dài từ 34 đến 54 ngày, do tác động của chất độc lên hệ thần kinh. Các mẫu phân của cả ba bệnh nhân này đều có kết quả dương tính với chất độc thần kinh, cũng như trùng khớp với mẫu bát salad chứa đậu Hà Lan nhiễm độc.

Nghiên cứu viên Bergeron của CDC chia sẻ: “Đợt bùng phát này cho thấy, thực phẩm đóng hộp nếu không được sản suất, bảo quản đúng cách có thể dẫn đến bệnh tật hoặc tử vong, đặc biệt là với các thực phẩm có độ axit thấp”.

3. Ngộ độc thị lợn rừng ngâm chua ở Argentina

Vào ngày 7/2/2020, Bộ Y tế Córdoba đã xác nhận hai trường hợp ngộ độc botulinum ở tỉnh này. Theo một báo cáo của Cadenea 3, các bệnh nhân là khách đến thăm tỉnh đã mua thịt lợn rừng ngâm chua và sau đó bị ngộ độc botulinum. Một trong hai bệnh nhân đã được chuyển đến khoa hồi sức tích cực, và người còn lại vẫn được hỗ trợ hô hấp tích cực.

Bệnh ngộ độc botulinum trong thực phẩm xảy ra khi vi khuẩn Clostridium botulinum phát triển và tạo ra độc tố trong thực phẩm mà chưa đun nóng hoặc nấu chín để khử hoạt tính của độc tố. Độc tố botulinum là một trong những chất độc thần kinh mạnh nhất được biết đến trên thế giới.

4. Hơn 17.000 con chim ở hồ Sambhar chết vì Botulinum

Theo công bố từ Viện Nghiên cứu Thú y Ấn Độ (IVRI), vào tháng 11/2019 độc tố Botulinum đã gây thương vong hàng loạt cho các loài chim như chim ăn thịt, chim bìm bịp, chim sẻ cánh đen, chim chích chòe tại hồ Sambhar ở Rajasthan. Bởi chất độc này dẫn đến căn bệnh bại liệt ở gia cầm, gây ra cái chết hàng loạt của các loài chim di cư.

Sambhar là hồ nước mặn nội địa lớn nhất của Ấn Độ, nằm ở quận Jaipur của Rajasthan, trải rộng từ 190 đến 230 km2. Hồ này luôn thu hút rất nhiều loài chim di cư từ nhiều nơi khác nhau trên thế giới và được công nhận là địa điểm thu hút khách du lịch sinh thái lý tưởng. Nhưng vào một ngày nơi đây trở thành “nghĩa trang” tập thể của các loài chim.

5. Hai con ngựa bị tử vong ở Nova Scotia do bị ngộ độc botulinum

Vào ngày 20/6/2018, một bác sĩ thú y đã xác nhận đợt bùng phát bệnh ngộ độc botulinum ở Chester Basin, Nova Scotia, Canada.

Một chú ngựa lai Ả Rập 12 năm tuổi và một chú ngựa lai Ả Rập 26 tuổi đã được cho ăn thịt, sau đó mắc các dấu hiệu lâm sàng bao gồm không thể nuốt, co cứng cơ, run và nằm nghiêng co giật. Một trong hai con ngựa có dáng đi khó nhọc và con còn lại thì đau bụng. Nguyên nhân xuất phát từ loại thịt chúng ăn có chứa độc tố botulinum.

6. Ukraine báo cáo 132 trường hợp ngộ độc botulinum trong năm 2017

Vào ngày 19/11/2017, Ukraine báo cáo có 132 trường hợp ngộ độc botulinum trong suốt năm 2017, hầu hết do nấu ăn tại nhà.

Vào năm 2016 ở Ukraine, 119 người bị bệnh do ngộ độc botulinum, trong đó hàng chục người đã chết. Cho đến năm 2017, con số trên có chiều hướng tăng lên.

Trong số các bệnh nhân này, điển hình có khoảng 80 nạn nhân ngộ độc từ các sản phẩm nấu ăn tại nhà, 35 nạn nhân bị ngộ độc do mua sản phẩm từ các doanh nghiệp thương mại, 10 nạn nhân dùng sản phẩm không rõ nguồn gốc, 7 nạn nhân mua sản phẩm từ những nơi buôn bán trái phép, không qua kiểm định.

7. Nhật Bản có trẻ sơ sinh tử vong đầu tiên vì ngộ độc botulinum

Vào ngày 10/4/2017, theo báo cáo từ trang Japan Times, các quan chức y tế Tokyo Metropolitan đã báo cáo cái chết của một đứa trẻ 6 tháng tuổi Adachi, do ngộ độc botulinum sau khi được cho là dùng mật ong pha nước trái cây.

Cậu bé Adachi qua đời vào ngày 30/3. Cậu bị ho vào ngày 16/2 và được đưa đến bệnh viện bằng xe cấp cứu vào ngày 20/ 2 sau khi lên cơn co giật và suy hô hấp. Adachi được chẩn đoán vào ngày 28/2 là mắc chứng ngộ độc botulinum ở trẻ sơ sinh.

Gia đình cho cháu uống mật ong pha nước trái cây ngày 2 lần/ ngày trong vòng một tháng. Họ nói, họ không biết rằng không nên cho trẻ dưới một tuổi uống mật ong. Các quan chức cho biết, đây là trường hợp tử vong đầu tiên do ngộ độc botulinum ở trẻ sơ sinh tại Nhật Bản kể từ năm 1986.

Tại Hoa Kỳ, có khoảng 100 trường hợp ngộ độc botulinum ở trẻ sơ sinh được báo cáo hàng năm. Đây là dạng ngộ độc phổ biến nhất. Nó ảnh hưởng đến trẻ em dưới 12 tháng tuổi, với hầu hết các trường hợp là ở trẻ sơ sinh từ 6 tuần đến 6 tháng tuổi.

Không giống như ngộ độc thực phẩm khi một người ăn phải chất độc đã được hình thành sẵn trong thực phẩm, trẻ sơ sinh thì ăn phải các bào tử của vi khuẩn Clostridium botulinum trong thực phẩm như mật ong. Các bào tử nảy mầm trong ruột đứa trẻ, nơi chúng tạo ra vi khuẩn, sau đó chúng sinh sản và giải phóng độc tố. Vi khuẩn có thể cư trú trong ruột của trẻ sơ sinh và “đấu tranh” với vi khuẩn đường ruột bình thường.

Các triệu chứng nhiễm độc ở trẻ sơ sinh có thể bắt đầu như táo bón, suy nhược, bú kém và mất kiểm soát đầu óc. Nó có thể chuyển từ bệnh nhẹ đến đột tử ở trẻ sơ sinh. Bệnh thường nặng hơn ở trẻ sơ sinh dưới 2 tháng tuổi.