Làn sóng Blockchain Việt Nam, lướt hay lặn?

Làn sóng blockchain đang nở rộ tại Việt Nam chỉ trong một thời gian ngắn, nhiều dự án mới của người Việt thu hút hàng chục triệu USD đầu tư từ quốc tế, các dự án khiến năm 2022 được dự đoán là năm bùng nổ của blockchain.

Thống kê của CB Insights Research cho thấy, trong năm 2020 vốn hoá của lĩnh vực blockchain đạt 3,1 tỷ USD, đến năm 2021 đã tăng lên 15 tỷ USD, gấp 4 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Thời gian qua, Việt Nam cũng trở thành một trong những thị trường blockchain phát triển nhất thế giới với tựa Game NFT đắt nhất – Axie Infinity. Ngay sau đó, hàng loạt startup về blockchain cũng nở rộ trong thời gian ngắn, tạo thành một hệ sinh thái blockchain cùng nhiều dự án phái sinh.

“Trước đây, các doanh nghiệp công nghệ Việt rất khó cạnh tranh với quốc tế. Nhưng với blockchain, xuất phát điểm của các quốc gia bằng nhau hơn. Việt Nam đang có vị thế để đuổi kịp các nước khác”, Nguyễn Thành Trung đồng sáng lập của Axie Infinity đánh giá.

Dự án blockchain nở rộ

Ngay sau cú hit tỷ USD từ Axie Infinity, hàng loạt dự án blockchain đã nở rộ ở Việt Nam. Trước đây, hầu hết startup về blockchain của người Việt đặt trụ sở ở nước ngoài, bắt đầu “đánh chiếm” thị trường quốc tế sau đó mới quay về Việt Nam. Tuy nhiên trong năm qua, nhiều dự án về blockchain của Việt Nam đã gọi vốn thành công hàng chục triệu USD từ các quỹ đầu tư quốc tế, không ít startup blockchain của người Việt ở nước ngoài như KardiaChain cũng quay trở về quê hương, chọn Việt Nam làm điểm khởi đầu hành trình. 

Ông Trí Phạm, CEO Whydah – startup về blockchain vừa gọi vốn thành công 25 triệu USD đánh giá: “Trong vài năm trở lại đây, các dự án blockchain ở Việt Nam đang phát triển một cách nhanh chóng và đa dạng. Ngày càng có nhiều công ty khởi nghiệp chuyên về blockchain và các công ty tập trung phát triển vào các ứng dụng trên blockchain”.

Phần lớn, startup Việt trong lĩnh vực blockchain được cộng đồng quốc tế biết đến qua các dự án game như Axie Infinity, My DeFi Pet, Theta Arena, Mytheria… Nội dung và cách chơi cũng rất phong phú, đa dạng từ nuôi thú cưng, nhập vai chiến đấu đến những tựa game thần thoại, mang đậm dấu ấn văn hoá Việt Nam.

Bà Lynn Hoàng,  Giám đốc Binance Đông Nam Á nhận định: “Hiện tại, blockchain đang được ứng dụng mạnh mẽ trong ngành công nghiệp game, đây là xu hướng chung của cả thế giới. Việt Nam đang là một trong những quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực này, đặc biệt là mảng GameFi”.

Đại diện Binance lấy ví dụ về Axie Infinity, ở giai đoạn kỷ lục, tổng giá trị vốn hóa của dự án đã cán mốc 8,5 tỷ USD. Tính đến đầu tháng 12, Axie Infinity có khoảng 2 triệu người dùng mỗi ngày. Khối lượng giao dịch tiền điện tử trên thị trường NFT đạt giá trị khoảng 2,2 tỷ USD. “Ngày càng nhiều dự án game ra đời và được các quỹ đầu tư quốc tế rót vốn. Thông qua game, Việt Nam có thể xuất khẩu văn hoá ra thế giới và hoàn toàn có thể trở thành thủ phủ game thế hệ mới”, bà Lynn Hoàng nói. 

Lý giải về xu hướng blockchain bùng nổ trong thời gian qua, các chuyên gia cho rằng Việt Nam có nhiều lợi thế về cộng đồng công nghệ trẻ, nhanh nhạy với xu hướng mới. Ngoài ra, thị trường cũng là một trong những đòn bẩy thúc đẩy ngành game blockchain ở Việt Nam phát triển nhanh. Thống kê trong năm 2020 của App Annie cho thấy, trong 68 triệu người dùng di động tại Việt Nam, có khoảng 57% chơi game với thời gian chơi trung bình 3,9 tiếng một ngày. Việt Nam cũng đứng thứ hai tại Đông Nam Á với 22% thị phần tải game trên các ứng dụng mobile, sau Indonesia (38%). Số lượt tải game tại Việt Nam tăng trưởng 10%, chi tiêu của người dùng trong game tăng 50% trong năm ngoái.

Ở góc độ kỹ thuật, ông Trí Phạm cho rằng: “So với các quốc gia đã phát triển, cơ sở hạ tầng số hóa của Việt Nam chưa thật sự tốt, chúng ta mới đang bắt đầu việc số hóa mô hình kinh doanh. Đây thực chất là một cơ hội rất tốt cho các công ty truyền thống Việt Nam khi mà họ muốn áp dụng công nghệ blockchain để xây dựng cơ sở hạ tầng công nghệ. Dư địa cho ngành công nghiệp blockchain ở Việt Nam còn rất lớn”.

Không chỉ là “coin” và NFT

“Blockchain là công nghệ mới, vì vậy sẽ có những hiểu nhầm về bản chất của nó đến từ doanh nghiệp hoặc cộng đồng. Khi nhắc đến blockchain, đa số sẽ gắn nó với tiền điện tử nói chung. Nhưng ứng dụng thật sự của công nghệ nào vào các doanh nghiệp hay mô hình truyền thống thật sự rất đa dạng. Một số ứng dụng thực tế của blockchain đang được sử dụng tại Việt Nam là truy xuất nguồn gốc, token hoá, chương trình điểm thưởng phi tập trung và định danh phi tập trung”, ông Huy Nguyễn, CEO của KardiaChain chia sẻ.

Ba đặc tính chính của blockchain chính là minh bạch, tự động, và an toàn. Bì vậy bất kỳ lĩnh vực nào cần đến một trong ba hoặc cả ba yếu tố trên đều có thể ứng dụng blockchain để giải quyết. Ông Huy Nguyễn lấy ví dụ trong về minh bạch trong từ thiện, vốn là chủ đề được xã hội quan tâm trong năm qua. 

Mô hình từ thiện từ cộng đồng tương tự việc đầu tư chung, khi mọi người cùng góp một số tiền cho mục đích giúp đỡ đồng bào gặp khó khăn. Blockchain sẽ giúp ghi nhận được những giao dịch nào đã diễn ra ở thời điểm cụ thể. Việc tiền đã được chuyển từ ai sang ai cũng được ghi nhận rõ ràng trong trường hợp xác định được địa chỉ ví – thứ được xem là ID của người dùng. Như thế thì không cần phải qua những bước nhờ một tổ chức tài chính tập trung như ngân hàng để làm sao kê nhiều quy trình, mà chỉ cần biết transaction harsh là có thể xem được toàn bộ chi tiết giao dịch trên một hệ thống blockchain mở.   

Theo ông Huy, trong lĩnh vực thương mại điện tử, blockchain là công cụ đáng tin cậy để áp dụng vào các chương trình điểm thưởng để các nhãn hàng có thể nắm bắt và trao thưởng kịp thời nằm tăng sự hài lòng của khách hàng. 

Ngoài ra blockchain cũng được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau của đời sống như ngành Y tế có thể ứng dụng blockchain để tăng cường tính minh bạch và tự động hóa trong các giao dịch khám chữa bệnh; xuất xứ xét nghiệm lâm sàng; quyền sở hữu dữ liệu sức khỏe của bệnh nhân. Ngành Nông nghiệp có thể ứng dụng blockchain để quản lý chuỗi cung ứng sản phẩm, chuỗi phân phối hàng tồn kho. Lưu trữ thông tin hàng hóa, quy trình chăm sóc, các tiêu chuẩn cho thực phẩm sạch, truy xuất nguồn gốc, vòng đời sản xuất nông sản. Đối với với lĩnh vực Đô thị thông minh (Smart City) có thể ứng dụng blockchain để trích lục hồ sơ, công chứng điện tử, cấp lại giấy tờ (kết hôn, đăng ký…) cho người dân và doanh nghiệp; Quản lý thông tin cư trú tạm thời, hộ khẩu thường trú lâu dài; Quản lý hồ sơ đất đai, quy hoạch đô thị; Tự động hóa dịch vụ công…

Blockchain, cần nhiều kiến thức hơn

Theo ông Trí Phạm, tương lai của blockchain sẽ giống Internet vào Việt Nam cuối những năm 90. Công nghệ này sẽ tham gia vào những lĩnh vực trọng yếu của kinh tế, xã hội và đời sống. “Chưa có ngành nào tăng trưởng mạnh như công nghệ thông tin những năm gần đây và trong công nghệ thông tin thì không lĩnh vực nào sẽ tăng trưởng nhanh bằng blockchain”, ông Trí nói.

Hiện tại, ngoài lĩnh vực GameFi và NFT, blockchain đang được áp dụng nhiều ở các tập đoàn lớn. Công nghệ này vẫn chưa thật sự phổ cập với tất cả vì hiện tại, chi phí triển khai còn đắt, nhận thức chung của cộng đồng chưa thật sự rõ ràng và hành lang pháp lý còn nhiều rào cản. Tuy nhiên, các chuyên gia dự đoán chỉ trong khoảng 5 năm tiếp theo, blockchain sẽ len lỏi khắp đời sống người Việt một cách rất tự nhiên.

Để làm được điều này thì có hai điều kiện cần thiết, một là phổ cập kiến thức cơ bản về blockchain đến mặt bằng chung và hai là đưa blockchain vào ứng dụng có giá trị thực tế trong đời sống.  

Theo bà Lynn Hoàng, thách thức lớn nhất với blockchain Việt Nam hiện nay là hành lang pháp lý, đây cũng là vấn đề chung của nhiều quốc gia trên thế giới. “Với tốc độ hiện tại, chúng tôi mong sẽ có những đánh giá tương xứng và hành lang pháp lý phù hợp nhằm bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư, mặt khác tạo điều kiện cho những dự án blockchain tiềm năng có cơ hội tự khẳng định mình và mang lại giá trị cho cộng đồng”, đại diện Binance nói. 

Tuy nhiên các chuyên gia cũng lưu ý, do tính chất mở của blockchain, việc tạo ra một token hay một dự án ảo sử dụng mã nguồn của một dự án khác là rất dễ dàng. Hai góc khuất lớn của blockchain là “rug-pull” và kêu gọi đầu tư. “Rug pull” là sau khi chủ dự án blockchain xây dựng dự án và bán token cho các nhà đầu tư, họ dừng phát triển dự án và ôm tiền của nhà đầu tư bỏ trốn. Một vấn đề khác là các tổ chức đầu tư lợi dụng người dân chưa có nhiều hiểu biết về công nghệ blockchain nhưng lại ham lợi nhuận cao. Các tổ chức này thường có chiêu trò kêu gọi người dân đầu tư vài triệu đồng vào quỹ đầu tư của chúng với lời hứa số tiền đầu tư của họ sẽ được nhân lên nhiều lần. Những dự án xấu, lợi dụng blockchain xuất hiện ngày càng nhiều cũng khiến cộng đồng có những cái nhìn không tốt về công nghệ mới. 

“Do đó, điều quan trọng để phát triển blockchain tại Việt Nam là chúng ta cần có các chương trình giáo dục và phổ cập kiến thức phù hợp về blockchain cũng như tiền điện tử để cộng đồng hiểu rõ và có cái nhìn đúng đắn, khách quan hơn về công nghệ này”, ông Trí Phạm lưu ý.

Nhìn về tương lai blockchain ở Việt Nam, CEO KardiaChain lạc quan cho rằng: Về “thiên thời”, chuyển đổi số ở Việt Nam chỉ mới bắt đầu việc áp dụng công nghệ mới sẽ dễ dàng và mang lại những giá trị to lớn. Về “địa lợi”, cả chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng đang có những động thái tích cực để ủng hộ công nghệ này. Về “nhân hòa”, Việt Nam có số người trẻ đam mê công nghệ, sử dụng smartphone cao là một nguồn khách hàng ngay tại chỗ. 

“Việt Nam chưa có một hạ tầng số hoá đầy đủ và đồng nhất nên blockchain không cần phải cạnh tranh khốc liệt. Tỉ lệ dân số trẻ cao với tầng lớp trung lưu ngày càng đông thể hiện khả năng tiếp thu công nghệ và dám thử cái mới. Chính phủ Việt Nam cũng ủng hộ phong trào khởi nghiệp đặc biệt là các ngành trong cách mạng 4.0 như blockchain và AI. Hành lang pháp lý cho Fintech đang dần hoàn thiện cũng là một động lực lớn cho người làm blockchain”, ông Huy nguyễn nhận định.