Giáo dục Việt Nam thay đổi trên nền tảng CNTT

Công nghệ số tác động làm thay đổi toàn bộ diện mạo đời sống sinh hoạt của con người. Tuy nhiên, một ngành đáng quan tâm nhất hiện nay là giáo dục lại chưa có những thay đổi vượt bậc so với các nước trong khu vực.

Theo tổng cục thống kê Việt Nam tới tháng 9/2012 nước ta có tới 4 triệu thuê bao internet và có tới 31,1 triệu người dùng internet thường xuyên. Việt Nam đứng thứ 8 ở khu vực châu Á và đứng thứ 20 trên thế giới với số lượng người dùng internet nhiều nhất. Thế nhưng điều này chưa tác động nhiều đến nền giáo dục nước nhà.
 

Kinh nghiệm gần
 

Nền giáo dục ở các nước trong khu vực Đông Nam Á: Singapore, Malaysia, Indonesia, Philippin đã có sự chuyển mình đáng kể. Tại Malaysia, mô hình học tập dựa trên công nghệ đã được áp dụng từ cuối những năm 80. Hầu hết các trường ở đây đều được chính phủ cho phép tự chủ về một số môn học với điều kiện thông qua hội phụ huynh. Chính sách này đã tạo cơ hội cho Malaysia phát triển các phòng lab CNTT trong những năm 90 một cách thành công tại các trường cộng đồng nói tiếng Hoa. Và cũng từ sự thành công này, hiện nay chính phủ Malaysia cũng đang lên kế hoạch áp dụng mô hình phòng lab CNTT với dự án 100 triệu USD dành cho truy cập 4G tại các trường. “Chính sách này cho phép sự phát triển thực chất mô hình đào tạo dựa trên CNTT thay vì chỉ là mua sắm máy móc” – Ông Pang Chong Leong, Chủ tịch hiệp hội hiệu trưởng Malaysia chia sẻ. 

Đối với Philippin, cũng là nước phát triển giáo dục trên nền tảng CNTT thông qua việc giới thiệu mô hình học tập trên các phương tiện thông tin đại chúng, giới thiệu tới từng trường học, đến các hiệu trưởng về kỹ năng học tập thế kỷ 21. Hơn nữa Chính phủ Philippin cũng khá ủng hộ nên luôn có chính sách khuyến khích các trường học tập theo mô hình này. Vì thế mà chỉ trong vòng 1 năm mô hình đào tạo robotics lan rộng hàng ngàn học sinh và sắp tới lên tới 1.300 trường. “Ở nước tôi, học sinh được học robotics từ tiểu học đến phổ thông trung học”- bà Ferrer, Hiệu trưởng trường San Beda, Tổng thư ký hiệp hội các trường công giáo Philippin nhấn mạnh.
 

Đã có tiên phong
 

Trong khi đó, thực tế nền giáo dục ở Việt Nam vẫn gần như dừng lại ở cách thức và phương tiện như cách đây 1 thế kỷ và những người làm công tác giáo dục vẫn đang chủ trương vận hành giáo dục theo cách thức mà chính họ đã được giáo dục thế kỷ 20. “Chúng ta cần phải thay đổi cách thức giáo dục theo hướng dạy kỹ năng thế kỷ 21, không nặng về kiến thức, phải tư duy, sáng tạo, chuyên môn sâu. Cốt lõi nhất vẫn là khả năng nắm bắt được kiến thức một cách nhanh nhất để vận dụng ngay kiến thức đó trong công việc, và kỹ năng xử lý vấn đề, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng làm việc theo nhóm, kỹ năng sử dụng công nghệ và kỹ năng sáng tạo. Đây chính là tập hợp kỹ năng thế kỷ 21” –  TS. Phạm Phương Luyện (Nguyên Chủ nhiệm Khoa ngôn ngữ và văn hóa Anh – Mỹ, ĐH Ngoại Ngữ, ĐHQG, Hà Nội, Nguyên Phó Chủ tịch Hội đồng bộ môn Tiếng Anh, Bộ GD và ĐT) nhấn mạnh.

Để thực hiện được kỹ năng giáo dục thế kỷ 21 thì phải đầu tư lớn, phải có sự kết hợp công  – tư (tức là mô hình cho phép nhà trường, phụ huynh tự chủ môn học). Giáo viên học xong phải dạy học ngay, dạy liên tục nếu không sẽ quên nhanh hoặc tiến bộ chậm. Nhờ áp dụng mô hình này mà Malaysia đã đào tạo được nhiều học sinh giỏi về CNTT, ngoại ngữ, đặc biệt môn robotics. Ngay từ bậc tiểu học, học sinh ở đây đã được đào tạo trong môi trường CNTT, học robotics nên từ lớp 7 đến lớp 12 các em học sinh đã là những lập trình viên, có kỹ năng phần mềm tốt. Và cho đến nay, nhờ hoạt động công – tư mà việc đào tạo học sinh trên nền tảng CNTT đã trở nên phổ cập với 10.000 trường áp dụng. Trong khi đó, Việt Nam cũng đã áp dụng mô hình hợp tác công tư trong một số lĩnh vực và thành công ở lĩnh vực xây dựng cơ bản. Tuy nhiên, khi áp dụng mô hình này sang ngành giáo dục thì rất khó bởi rào cản tâm lý lớn. Theo ông Đào Việt Dũng, cán bộ cao cấp quản lý khu vực công của ADB cho biết: “Nước ta đầu tư công cho giáo dục với một lượng dân số tương đối lớn, do đó, dù có dành ưu tiên ngân sách cũng không thể đầu tư hết được, vì lượng đầu tư cho giáo dục vô cùng lớn và yêu cầu cho công dân toàn cầu trong tương lai liên tục đa dạng hơn. Do đó, đầu tư cho giáo dục trên nền tảng công nghệ và công nghệ thông tin là một điều đúng đắn”. Tính đến thời điểm hiện tại, Việt Nam đã xây dựng mô hình này tại một số trường: Trường Tiểu học Đoàn Thị Điểm, Trường Tiểu học Xuân Đỉnh (Hà Nội), Trường Tiểu học Nguyễn Bỉnh Khiêm (TPHCM)… Trong đó, trường Đoàn Thị Điểm đã triển khai cả 3 mô hình học tập trên nền CNTT: Tiếng Anh, CNTT, robotics. Đây cũng là trường đầu tiên ở Việt Nam có phòng lab dạy tiếng Anh và CNTT bằng tiếng Anh.
 

Từ những bài học kinh nghiệm phổ cập hóa giáo dục trên nền tảng CNTT cho thấy, việc thay đổi giáo dục nước nhà cần được đặt lên hàng đầu và cần có sự chung tay của cả xã hội để đạt hiệu quả nhất.

Thu.Phạm

Tin học & Đời sống 168 – Tháng 12.2012