Đủ các chiêu trò lừa đảo, từ giả vờ yêu đến hội kín Illuminati

Kaspersky đã phát hiện hơn 5.260 vụ lừa đảo qua email do các đối tượng Nigeria dẫn đầu tại Việt Nam trong năm 2023 và 2024. Ngoài những hứa hẹn béo bở để dụ dỗ nạn nhân nhằm chiếm đoạt tài sản, các chiêu trò lừa đảo mới nhất còn có thể đến như giả vờ yêu đương để yêu cầu nạn nhân thanh toán chi phí đi lại, mạo danh doanh nhân giàu có tìm kiếm cơ hội đầu tư, và thậm chí kẻ lừa đảo tự nhận đại diện cho Illuminati – một hội kín có từ thời kỳ Khai sáng (thế kỷ 17-18).

Chiêu trò lừa đảo của nhóm người Nigeria thường yêu cầu nạn nhân phải thanh toán trước một khoản phí nào đó. Kẻ gian thường hứa hẹn một số tiền lớn, cơ hội đầu tư hấp dẫn hoặc đặc quyền riêng biệt và yêu cầu nạn nhân phải trả trước một khoản phí. Khoản phí này được ngụy trang dưới các hình thức như phí xử lý, phí pháp lý hoặc phí đi lại. Ngay khi nạn nhân nhẹ dạ nghe theo, kẻ gian sẽ lập tức biến mất cùng số tiền. Tên gọi của thực trạng lừa đảo này bắt nguồn từ việc những email lừa đảo được gửi dưới danh nghĩa của các cá nhân giàu có và có tầm ảnh hưởng từ Nigeria. Theo thời gian, nội dung của các email lừa đảo này ngày một biến tướng, khi kẻ gian trở nên tinh vi hơn trong việc khai thác các sự kiện thời sự và xu hướng phổ biến để thu hút sự chú ý của nạn nhân.

Trong năm 2024, Kaspersky đã phát hiện những biến thể mới của hình thức lừa đảo yêu cầu thanh toán trước, bao gồm cả những chiêu trò quen thuộc (như mạo danh người giàu mắc bệnh nặng) lẫn các thủ đoạn hiếm gặp hơn. Một số chiêu trò lừa đảo trong số đó rất tinh vi, chẳng hạn như giả vờ kết bạn qua mạng. Trong đó, kẻ gian sẽ làm quen và trò chuyện trực tuyến với nạn nhân, nhưng khi nạn nhân muốn gặp mặt trực tiếp, “đối tác” sẽ viện cớ không đủ tiền mua vé máy bay hoặc làm visa và yêu cầu hỗ trợ tài chính. Hoặc trong một thủ đoạn khác, kẻ xấu có thể nói muốn gửi một món quà đắt tiền cho đối phương, nhưng yêu cầu người nhận thanh toán phí vận chuyển vì chúng không đủ khả năng chi trả. 

Một trường hợp lừa đảo kỳ lạ khác là email giả danh hội kín Illuminati, khi kẻ gian tuyên bố sẵn sàng chia sẻ quyền lực và tài sản nếu người nhận đồng ý gia nhập tổ chức bằng cách phản hồi email. 

Một email lừa đảo được cho là gửi thay mặt cho hội kín Illuminati

Nhóm nghiên cứu của Kaspersky còn phát hiện một chiêu trò lừa đảo khác là email giả danh giám đốc của một công ty xổ số châu Âu, với nội dung email gần như trống rỗng. Thông tin về “giải thưởng” được đính kèm trong tệp PDF, yêu cầu người nhận cung cấp tên, địa chỉ, số điện thoại và thậm chí cả chức danh công việc để nhận thưởng.

Một ví dụ về trò lừa đảo xổ số với email trống và tệp PDF đính kèm hướng dẫn về cách nhận giải thưởng

Một số vụ lừa đảo bị phát giác thậm chí còn có nội dung liên quan đến các sự kiện thế giới như đại dịch COVID-19 hoặc khả năng Ả Rập Saudi gia nhập khối BRICS, và tuyên bố người nhận email có quyền được hưởng lợi từ những sự kiện này. Kẻ lừa đảo cũng lợi dụng cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024, với nội dung tuyên bố người nhận email đã may mắn trúng thưởng hàng triệu đô la từ Quỹ Donald J. Trump. 

Trong một số trường hợp khác, để làm cho email trông đáng tin cậy hơn, kẻ gian thậm chí còn đính kèm hình ảnh các tài liệu nhằm xác nhận danh tính giả mạo của chúng. 

Ví dụ về email lừa đảo gây quỹ

Mặc dù hình thức lừa đảo yêu cầu thanh toán trước thường nhắm đến người dùng cá nhân, song các cuộc tấn công tương tự cũng xuất hiện trong lĩnh vực B2B. Tội phạm mạng có thể giả danh nhà đầu tư đang tìm kiếm doanh nghiệp để rót vốn, biến công ty của người nhận email thành mục tiêu. “Mối quan hệ hợp tác” giữa đôi bên sẽ hình thành nếu người dùng phản hồi email.

“Chiêu trò lừa đảo của nhóm người Nigeria đã tồn tại trong nhiều năm và vẫn là một trong những hình thức lừa đảo trực tuyến tinh vi và linh hoạt nhất. Kẻ gian có thể giả danh nhân vật có thật hoặc hư cấu, chẳng hạn như chủ ngân hàng, luật sư, giám đốc doanh nghiệp, thậm chí cả quan chức cấp cao, và dựng lên những câu chuyện phức tạp để thao túng nạn nhân. Không giống như nhiều hình thức tấn công mạng qua email khác dựa vào liên kết độc hại hoặc tệp đính kèm, những vụ lừa đảo do nhóm người Nigeria dẫn đầu chủ yếu khai thác phương thức tấn công phi kỹ thuật (social engineering), duy trì các cuộc trò chuyện kéo dài để tạo dựng lòng tin và sự hợp pháp giả tạo. Khả năng thích nghi, biến hóa khôn lường chính là lý do khiến hình thức lừa đảo này trở nên đặc biệt nguy hiểm. Để tăng độ tin cậy với nạn nhân, kẻ gian không ngừng điều chỉnh chiến thuật, tận dụng các sự kiện toàn cầu, tin tức mới nhất, hay thậm chí cả những bi kịch cá nhân. Trong tương lai, những chiêu trò lừa đảo này sẽ ngày càng tinh vi hơn và có thể trở nên khó phát hiện hơn. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao nhận thức và cải thiện kỹ năng an toàn số để nhận diện và chống lại những thủ đoạn thao túng này” – bà Anna Lazaricheva, chuyên gia phân tích thư rác tại Kaspersky, nhận định.