Bị cô lập từ bức màn sắt kỹ thuật số, liệu Internet của Nga sẽ giống Trung Quốc?

Nước Nga chính thức rơi vào khủng hoảng Internet, khi bị các tập đoàn công nghệ trên thế giới hạn chế bằng các rào cản kỹ thuật số khắt nghiệt.

Công dân Nga không giống người dân sinh sống tại Trung Quốc đã có thể truy cập các nền tảng công nghệ của Mỹ như Facebook, Twitter và Google, mặc dù họ phải chịu sự kiểm duyệt và hạn chế, vốn là một đặc điểm nổi bật tương tự từ mô hình internet của Trung Quốc.

Nhưng cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine khiến Nga đang ngày càng bị cô lập toàn diện trong những ngày gần đây, nó cũng có thể là hồi chuông báo tử cho sự hiện diện của Nga trên mạng lưới Internet toàn cầu. Tính đến thời điểm này, Nga cũng là quốc gia đang nhận chỉ trích nặng nề nhất từ các tập đoàn công nghệ trên thế giới. Hàng loạt “ông lớn” đã ngừng một số hoặc tất cả các hoạt động của mình tại quốc gia này để phản đối chiến dịch quân sự mà Nga đang tiến hành tại Ukraine.

Thứ sáu tuần rồi, khi các lệnh trừng phạt đối với Nga được siết chặt và giao tranh ở Ukraine tiếp tục gia tăng, Chính phủ Nga cho biết họ đã quyết định chặn Facebook, sau khi mạng xã hội này nhanh chóng áp đặt các hạn chế đối với các phương tiện truyền thông do Nga kiểm soát sử dụng mạng xã hội này.

Mặc dù Facebook không phải là nền tảng lớn nhất trong nước Nga, nhưng việc chặn Facebook có thể là một động thái mang tính biểu tượng để chỉ ra rằng, Chính phủ của Tổng thống Vladimir Putin đã đang và sẽ sẵn sàng truy lùng những tên tuổi lớn trên toàn cầu nếu họ không tuân theo đường lối của chính phủ Nga, bao gồm Instagram và WhatsApp cũng phổ biến hơn ở Nga và cũng thuộc sở hữu của công ty mẹ Meta, nhưng các nền tảng này hiện vẫn chưa bị chặn. Hiện tại, đại diện cơ quan viễn thông Nga, Rozkomnadzor đang gây áp lực lên Google về những gì họ cho là đưa thông tin “sai sự thật” và cũng được báo cáo là đã hạn chế. Các nền tảng khác đang chọn cách tự ngừng hoạt động ngay tại quốc gia này.

Việc tách khỏi Nga có thể không gây ra mối đe dọa hiện hữu đối với các nền tảng công nghệ phương Tây, dù một số trong số đó có liên quan đến hàng tỷ người dùng của họ. Nhưng những động thái này có ý nghĩa lớn đối với khả năng tiếp cận thông tin và tự do thể hiện bản thân của người Nga. Ở cấp độ cơ bản hơn, nó cũng có thể đẩy nhanh hơn nữa sự đứt gãy của Internet toàn cầu như chúng ta từng được các chuyên gia công nghệ cảnh báo trước đây.

Một bức màn sắt kỹ thuật số

Nhiều biện pháp hạn chế gần đây của Nga đối với các nền tảng công nghệ phương Tây xuất phát từ luật “Internet có chủ quyền” do Nga ban hành vào năm 2019 cho phép Nga kiểm soát chặt chẽ hơn việc truy cập internet trong nước và có khả năng cắt đứt hoàn toàn các mối quan hệ trực tuyến của mình với phần còn lại của thế giới.

Theo Ủy ban Bảo vệ Nga, một đạo luật được chính phủ của Putin thông qua tuần vừa qua càng làm gia tăng mâu thuẫn với các dịch vụ phương Tây, trong đó các trang web, nhà báo mắc tội phổ biến thông tin “giả” về cuộc xâm lược Ukraine với hình phạt lên đến 15 năm tù đã khiến một số hãng tin tức, bao gồm cả CNN đình chỉ việc đưa tin của họ từ bên trong nước Nga. TikTok cũng trích dẫn văn bản pháp lý mới khi thông báo quyết định ngăn chặn các video tải lên và phát trực tiếp mới trên nền tảng của mình ở Nga.

Các công ty công nghệ khác trước đó đã quay đầu ở Nga trong bối cảnh xung đột Ukraine. Apple, Microsoft và Intel đã ngừng tất cả các dịch vụ bán hàng và hạn chế tại quốc gia này. Trong khi Google, Twitter, Netflix, Spotify và Meta đã chặn hoặc hạn chế các cơ sở truyền thông nhà nước của Nga và trong một số trường hợp, họ đã ngừng quảng cáo ở đất nước này nói chung. Thậm chí, Cogent Communications, một trong những nhà cung cấp lưu lượng truy cập internet lớn nhất thế giới được cho là đã bắt đầu cắt một số nhà cung cấp dịch vụ của Nga khỏi mạng lưới của mình vào tuần rồi.

“Đó là một cơn bão khắt nghiệt có thể khiến Nga cuối cùng phải chia cắt dân số của mình khỏi phần còn lại của mạng internet toàn cầu, giống như Trung Quốc đã từng mắc phải”, Jessica Brandt, giám đốc chính sách của Sáng kiến Công nghệ mới nổi và Trí tuệ Nhân tạo tại Viện Brookings nói với CNN Business.

“Chính người dân Nga sẽ mất mát to lớn”

Trong khi Chính phủ Nga dường như đã sẵn sàng trục xuất các nền tảng công nghệ phương Tây khỏi biên giới kỹ thuật số của mình, thì người dân Nga lại không thể đồng ý như vậy.

Jessica Brandt cho biết: “Chính phủ Nga có thể đạt được lợi ích khi thoát khỏi Big Tech. Nhưng chính người dân Nga sẽ mất mát rất lớn nếu họ bị tước quyền tiếp cận tin tức và thông tin phi chính phủ và bị từ chối các phương tiện để tổ chức tiếp cận thông tin với thế giới bên ngoài”.

Đã có những dấu hiệu cho thấy người Nga đang tìm cách trốn tránh các lệnh chặn internet này. Điển hình là có 5 trong số 10 ứng dụng được tải xuống nhiều nhất tại quốc gia này vào tuần trước, là các ứng dụng mạng riêng ảo (VPN) cho phép người dùng tạo kết nối internet an toàn hơn. Theo nền tảng theo dõi ứng dụng Sensor Tower, lượt tải xuống các ứng dụng VPN phổ biến nhất trong tuần trước tại Nga đã tăng đột biến hơn 1.300%.Trước mắt, theo Jessica Brandt thì khó có thể dự đoán chính xác việc cắt đứt hoàn toàn mạng internet của Nga với thế giới sẽ diễn ra nhanh như thế nào, nhưng sự phát triển gần đây cho thấy nó có thể xảy ra trong “vài tuần hoặc thậm chí vài ngày”.

Theo CNN