Báo chí đấu Google và giải pháp vừa cho vừa thu

Ngày càng suy sụp, báo chí quay sang vận động các nhà làm chính sách buộc Google trả “nhuận bút” cho những tin mà trang web này lấy từ các báo để đăng.

Túng quá, báo chí phải đòi tiền Google News. Ảnh: Economist.
 

Các nhà làm chính sách ở Đức đã xem xét luật mở rộng bảo vệ bản quyền đối với những trích đoạn báo chí xuất hiện trong kết quả của các máy tìm, giúp cho những nhà phát hành có thể thu tiền từ các máy ấy. Google là đối tượng chính: một số giám đốc báo chí ở Đức rồi sẽ có khoản thu từ các máy tìm sử dụng tài nguyên của họ trong các kết quả tìm. Một luật như thế đã được đề xuất ở Ý. Báo chí Pháp cũng muốn một luật tương tự. Hôm 29.10, Tổng thống François Hollande lưu ý Eric Schmidt, chủ tịch của Google, rằng nếu đòi hỏi đền bù của báo chí Pháp không được đáp ứng vào cuối năm, Pháp có thể thông qua một luật giống như luật của Đức. Các nhà phát hành Áo và Thuỵ Sĩ cũng đang nghĩ đến những chuyện như thế.

Google từng nói trả tiền các bài báo sẽ “đe doạ đến sự tồn tại của họ”. Nhưng có vẻ như họ sẽ rút các trang của những tờ báo ở những nước có luật ràng buộc đến kết quả tìm. Điều đó sẽ ảnh hưởng đến các trang web báo chí tuỳ thuộc vào lưu lượng của máy tìm để đẩy mạnh lợi nhuận từ quảng cáo trực tuyến. Ngay cả ông Murdoch, người đã cho rút các trang báo của mình khỏi kết quả tìm của Google vào năm 2010, đã quyết định hồi tháng 9 rằng các tựa bài và đoạn dẫn sẽ xuất hiện lại. Google News không quan trọng trên toàn cầu. Vào tháng 10, hơn 150 tờ báo tại Brazil quyết rút khỏi trang điểm tin này (mặc dù họ vẫn hiện kết quả trên máy tìm chính của Google), và yêu cầu họ phải được chi trả. Lưu lượng truy cập chỉ giảm xuống 5%.

Các báo cũng cho rằng luật bản quyền đứng về phía họ. Luật Mỹ mềm dẻo hơn hầu hết luật ở các nước châu Âu, nên việc sử dụng một ít tài nguyên từ các bài báo được coi là “sử dụng công bình”. Nhưng ở Bỉ một nhóm báo chí kiện Google về việc vi phạm bản quyền và đã thắng. Công ty này đã chống án nhưng có vẻ như phải thanh toán một số thiệt hại.

Vấn đề thực sự đằng sau những tranh cãi ở trên, chẳng qua là do sự thoái trào của phương tiện truyền thống. Và cho dù có gỡ gạc chút ít từ Google thì cũng không lấp đầy những lỗ hổng tài chính.

Hầu hết các báo đã tránh thu tiền người dùng đọc tin với hy vọng đẩy mạnh số lượt truy cập vào trang của họ. Nhưng tư duy đã thay đổi. Nhiều báo Brazil chọn gỡ khỏi Google News sẽ khởi động hệ thống ngăn truy cập (paywall), Carlos Fernando Lindenberg Neto, chủ tịch hội Báo chí Brazil cho biết.

Paywall là phương thức kinh doanh mới: một số bài báo miễn phí để câu độc giả, nhưng họ phải chi tiền nếu muốn đọc nhiều hơn. Paywall đang tăng gấp đôi tại Mỹ. Những phương tiện khác liên kết với nhau để tính phí truy cập. Piano Media, một hãng ở Slovakia để người dùng mua truy cập vào nhiều trang web, trạm truyền hình và radio trong nước với giá rẻ. Hãng này trả cho các nhà phát hành tính theo tỷ lệ thời gian người dùng truy cập vào trang của họ. Những ý tưởng như thế có thể ổn hơn là hy vọng một tấm ngân phiếu từ Google.

Theo SGTT/ECONOMIST