Chuyển động nhân sự thời công nghệ

Theo cùng quá trình số hóa mỗi ngày một bám rẽ sâu vào các hoạt động sản xuất kinh doanh, ngành nhân sự đứng trước những áp lực thay đổi và những triển vọng mới mẻ.

Theo các chuyên gia, không chỉ riêng các thủ tục giấy tờ hành chính truyền thống sẽ bị thay thế mà các cách thức tuyển dụng, quản lý, đãi ngộ, cấu trúc nhân sự… cũng sẽ có những thay đổi nhanh chóng trong những năm tới đây. Người làm nhân sự sẽ phải cùng tham gia vào các quá trình hoạch định chiến lược, lên kế hoạch phát triển của công ty. Nhiều công việc sẽ mất đi và nhiều công việc mới sẽ sinh ra đòi hỏi các dự báo chính xác để chuyển đổi nguồn nhân sự phù hợp tại mỗi doanh nghiệp.

86% nhân sự sẵn sàng nhảy việc

Báo cáo tại Hội nghị Nhân sự Việt Nam 2019 vừa được Câu lạc bộ nhân sự Việt Nam tổ chức, bà Nguyễn Thu Trang, Giám đốc Dịch vụ Tuyển Dụng  và Tư vấn Nhân sự từ ManpowerGroup Việt Nam cho biết, cấu trúc thị trường lao động thế giới sẽ có những thay đổi nhanh chóng. Sự ra đời các nền tảng công nghệ mới đòi hỏi nguồn nhân lực phải được trang bị những kỹ năng, kiến thức tương thích.

“Qua nhiều khảo sát được thực hiện trên phạm vi toàn cầu của tập đoàn, chúng tôi nhận ra những thay đổi đến từ cả hai phía là doanh nghiệp lẫn các ứng viên. Nhìn toàn cảnh thì quyền lựa chọn cá nhân đang mở rộng. Trước đây chúng ta có những hình mẫu nhân viên truyền thống, làm một công việc trọn đời thì hiện nay chúng ta đứng trước xu hướng các nhân viên sẽ thường xuyên thay đổi công việc, không theo cùng một tổ chức nào đến trọn đời mỗi ngày một phổ biến. Hơn nữa trong 15 năm trở lại đây, sự dịch chuyển nhân sự trên toàn cầu diễn ra với quy mô ngày càng lớn” – bà Trang cho biết.

Theo bà Trang, khảo sát cho thấy dù có đến đến 45% các công việc sẽ thay đổi trong tương lai nhưng số việc làm mới vẫn sẽ tiếp tục được tạo ra và nhu cầu nhân lực vẫn sẽ rất cao. Từ phía các doanh nghiệp, nhà tuyển dụng, có đến 87% doanh nghiệp có dự định tăng hoặc giữ nguyên nhân sự dưới tác động của tự động hóa. Năm 2018, các doanh nghiệp trên toàn thế giới đứng trước tình trạng thiếu hụt nhân tài cao nhất trong các năm, khi không thể tuyển được đủ số lượng nhân sự cần thiết, trong đó nguyên nhân do nhân sự thiếu kỹ năng chuyên môn và kỹ năng mềm chiếm đến 27%. Trong đó, 30% doanh nghiệp đánh giá kỹ năng giao tiếp là khó tìm nhất trong việc tuyển dụng các ứng viên.

Từ phía các ứng viên, thứ tự ưu tiên trong các giá trị nghề nghiệp cũng thay đổi rõ rệt giữa các thế hệ lao động. Thế hệ lao động từ 18-34 tuổi đặt lên hàng đầu giá trị về mức lương và đãi ngộ tốt. Kỷ nguyên số cũng đi cùng xu hướng làm việc linh hoạt hơn ở các ứng viên khi 45% nhân sự khảo sát trên toàn thế giới không thích đi làm việc toàn thời gian. Sự tự chủ, gần gia đình và có thời gian cho một kế hoạch kinh doanh riêng là những động lực khiến nhiều nhân sự chọn làm việc bán thời gian trong hiện nay và thời gian tiếp theo.

“Các con số này sẽ nói lên cấu trúc nhân sự của doanh nghiệp trong thời gian tới dẫn đến chiến lược nhân sự của doanh nghiệp cũng phải thay đổi để tuyển dụng phù hợp nhất cho nhu cầu hoạt động của mình. Các cuộc khảo sát đã đặt ra khái niệm về lực lượng các ứng viên tiên phong trong công nghệ để tìm việc. Đây là những người sử dụng từ 3 loại sản phẩm công nghệ trở lên để tìm việc trên toàn cầu. Trong số đó 29% thuộc Thế hệ Z, 35% thuộc Thế hệ Y và đáng chú ý có 86% sẵn sàng đi đến nơi khác để làm việc. Đến nay 65% việc làm của thế hệ Z (sinh sau 1995) vẫn chưa xuất hiện.” – bà Trang dẫn chứng.

Phỏng vấn thời công nghệ

Công nghệ phát triển kéo theo nhiều hình thức tuyển dụng mới tiện lợi. Với nhóm các ứng viên thích dùng Mobile Apps có 52% ứng viên toàn cầu muốn ứng tuyển bằng ứng dụng di động. Trong đó 64% người tìm việc thế hệ Y quan tâm đến việc nộp đơn ứng tuyển qua Mobile Apps, 30% sẵn sàng đi đến nơi khác để làm việc và 17% cho rằng cơ hội thăng tiến là động lực khiến họ sẵn sàng thay đổi công việc. Các mạng xã hội cũng đóng vai trò quan trọng trong xu hướng tìm việc khi 31% ứng viên toàn cầu nhấp chuột xem quảng cáo tuyển dụng trên mạng xã hội và trong nhóm ứng viên tiên phong công nghệ có 73% thích nhấp chuột để xem quảng cáo tuyển dụng trực tuyến.

“Việc số hóa hoạt động tuyển dụng sẽ mang đến ưu thế. Tuy nhiên, việc số hóa cũng nên cân nhắc những giới hạn. Số liệu cho thấy 2/3 ứng viên nữ cảm thấy không thoải mái với phỏng vấn qua video. 42% ứng viên cho rằng công nghệ tin nhắn tự động sẽ làm giảm uy tín của nhà tuyển dụng. Đây là kết quả đáng chú ý để khi các doanh nghiệp áp dụng công nghệ số”  – bà Trang cho biết thêm.

Xu hướng sử dụng nguồn lực bên ngoài

Nhận định về triển vọng của ngành nhân sự trong kỷ nguyên số, bà Sakshi Jawa, giám đốc nhân sự Tiki cho rằng công nghệ sẽ giúp giải phóng khối nhân sự khỏi rất nhiều các giấy tờ, thủ tục nặng nề lê thê và từ đó có nhiều thời gian để tập trung đầu tư cho những hướng phát triển mới, những nhu cầu mới. Người làm nhân sự rồi sẽ có mặt trong các quá trình lập chiến lược kinh doanh, ra các quyết định quan trọng. Do vậy, hơn hết người làm nghề nhân sự phải đi đầu trong việc học hỏi nhiều kỹ năng và kiến thức mới, không còn thuần túy chỉ là tuyển dụng và phát lương như truyền thống nữa.

Theo bà Tiêu Yến Trinh, Tổng Giám đốc Talentnet, hoạt động kinh doanh thay đổi theo công nghệ buộc quản trị nhân sự cũng thay đổi theo, trong đó linh hoạt và ứng biến là yếu tố quan trọng hàng đầu. Nếu như trước đây một chiến lược kinh doanh có thể kéo dài từ 3-5 năm thì hiện nay, chiến lược kinh doanh cứ phải xem xét liên tục hàng năm. Do đó cơ cấu tổ chức cũng phải thay đổi, đánh giá về nhân sự cũng sẽ chuyển biến theo. Trong 3-5 năm tới việc đánh giá về nhân sự sẽ chuyển sang đánh giá về kỹ năng, các chính sách phúc lợi cũng sẽ phải thay đổi. Việc quản trị nhân sự phải linh hoạt, không còn là một hệ thống chung áp dụng cho tất cả mọi người mà sẽ chuyển theo hướng ứng biến phù hợp với đa dạng các cá nhân.

“Xu hướng phổ biến tiếp theo là việc các công ty đang dần chuyển sang sử dụng các nguồn lực bên ngoài, hợp tác với những cộng tác viên, những người làm việc tự do (freelancer). Ở chiều ngược lại chính bản thân nhiều nhân sự có trình độ cũng đang có mong muốn làm các công việc tự chủ thời gian. Nhiều loại hình công việc hiện nay cũng không còn cần thiết nhân lực phải làm việc fulltime như truyền thống. Tự động hóa, AI, Chatbot… sẽ có ảnh hưởng lớn. Trong những năm tới lực lượng lao động hiện tại phải tái đào tạo lại theo những tiêu chí, kỹ năng mới cho công cuộc chuyển đổi. Ở đây người làm nhân sự đòi hỏi phải có khả năng phân tích và dự báo trước để lên các phương án chuẩn bị về nhân sự cho đơn vị mình trong sự thay đổi. Do đó, các kỹ năng phân tích, đánh giá dữ liệu là quan trọng. Trên thực tế, thì tỷ lệ người làm nhân sự nắm được các kỹ năng này là rất ít.” – bà Trinh nhận định.

Ông Phan Hữu Trực, Giám đốc nhân sự Lazada Việt Nam cho rằng các xu hướng mới đã và đang diễn ra trong tất cả các bộ phận nhân sự của các doanh nghiệp, chỉ tùy mức độ mà thôi. Bên cạnh đó, cấu trúc nhân sự trong thế giới phẳng tiếp theo sẽ ít tầng lớp hơn. Một nhân sự hiện nay có thể ngồi ở Việt Nam nhưng viết kế hoạch bao phủ cho cả vùng.

“Công ty tôi đang làm việc trên lĩnh vực thương mại điện tử, mảng dịch vụ khách hàng rất được chú trọng. Gần đây chúng tôi bắt đầu đưa vào chatbot trả lời khách hàng. Sau gần một năm hoạt động, tổng kết lại chúng tôi thấy rằng hơn 50% thắc mắc của khách hàng đã được các chatbot xử lý. Các nhân viên làm dịch vụ khách hàng trước đây đều phải tập huấn lại qua đó nâng cao năng lực để phù hợp với các loại hình công việc khác” – ông Trực cho biết.

Thay đổi tư duy

Một xu hướng hiện nay trong ngành nhân sự là việc thiết lập và tương tác với người lao động thông qua các mạng xã hội. Điều này đặc biệt quan trọng với thế hệ nhân viên mỗi ngày một trẻ hóa và không thể sống thiếu các mạng xã hội. Nhiều doanh nghiệp đã ứng dụng các nền tảng cho phép nhân viên công ty tương tác với nhau như một mạng xã hội thu nhỏ tại doanh nghiệp mình. Qua đó nhân viên chia sẻ thông tin, hướng dẫn nghiệp vụ, khen thưởng tại bất kỳ đâu.

Mấu chốt của chuyển đổi số là tư duy. Nếu như hiện nay chúng ta vẫn suy nghĩ theo lối truyền thống rằng muốn xin việc thì phải có hồ sơ, giấy tờ, công chứng, bằng cấp, hộ khẩu… thì tất cả những cái này sắp thành quá khứ. Một cái điện thoại thông minh hoàn toàn có thể làm làm thay các thủ tục này. Thế giới đang nghệ phẳng và công nghệ phủ khắp nơi, những người làm nhân sự bắt đầu phải làm quen với cách tư duy mới – ông Lê Quí Đôn, Giám đốc nhân sự Heineken Việt Nam chia sẻ.

Ở trong chăn mới biết chăng có rận. Ai cũng nghĩ các tập đoàn lớn sẽ có nhiều tiền hơn để ứng dụng công nghệ, nhưng ít ai để ý rằng các tập đoàn lớn với nhiều tầng nấc lại khó xoay sở hơn. Từ cấp toàn cầu, cấp khu vực cho đến từng quốc gia, đôi khi sự chuyển đổi lại khó khăn hơn. Với các doanh nghiệp vừa và nhỏ thì tầm nhìn của lãnh đạo như thế nào sẽ dẫn đến kế hoạch chuyển đổi tiếp theo. Nếu vì cầu toàn, đi hoàn thiện một con đường cũ thì có thể sẽ mất thời gian hơn thay vì bắt đầu đi một con đường mới ngay từ đầu – ông Đôn đúc kết.