Tương lai của tìm kiếm

Sự hấp dẫn của thông tin, sự đi trước của tính toán – đó chỉ là một trong số những điều có thể nói về tương lai của tìm kiếm. Bằng việc kết hợp các ứng dụng, bắt tay các đối tác, việc tìm kiếm sẽ ngày càng tiện lợi và bạn sẽ nhận được kết quả trước cả khi bạn nhận ra mình cần chúng.

Tìm kiếm được cá nhân hóa

Hầu hết các công cụ tìm kiếm hiện nay, bao gồm cả Google đều chủ yếu sắp xếp các trang web tương ứng với các thiết lập của từ khóa nhưng mức độ rời rạc còn cao. Ví như việc bạn muốn tìm một danh sách những bộ phim hay phát hành năm 2007 thông qua tìm kiếm. Kết quả trả về thường là một loạt các trang web (một phần là vô giá trị) bởi ít có ai tổng hợp điều đó vào một trang duy nhất. Tồi tệ hơn, bạn sẽ phải khởi động lại quá trình như trên để có được những dữ liệu tương tự vào năm 2008.

Gần đây, Facebook đã giới thiệu Graph Search, một công cụ tìm kiếm hợp nhất thông tin theo thời gian và không gian (dù vẫn còn nhiều hạn chế). Trước Facebook, một số công ty đã cố gắng làm điều tương tự trong những lĩnh vực cụ thể như mua sắm, hay như Wolfram Alpha có thể làm toán, vẽ biểu đồ dựa trên dữ liệu lưu trữ. Dần dần, những công ty này đang làm thay đổi cách nhiều người nghĩ về tìm kiếm. Thay vì tìm kiếm đơn giản thông qua nhập nội dung thì các công cụ tốt sẽ tìm thấy những gì bạn thực sự cần. Những công cụ đó được ví như những nhà nghiên cứu, những phụ tá ảo thông minh để tìm hiểu, tổng hợp và khai thác những điều hoàn toàn mới, chứ không chỉ là những cái được đưa lên sẵn. Graph Search của Facebook là một gợi ý tốt về những điều lớn hơn sẽ tới trong tương lai của lĩnh vực tìm kiếm.

Sản phẩm kính thông minh của Google có thể tìm kiếm thông tin về dự báo thời tiết khi người dùng nhìn ra ngoài cửu sổ.

Có bao giờ bạn mong muốn rằng mình thậm chí không phải gõ chữ cái đầu tiên để thực hiện tìm kiếm giống như cách hầu hết chúng ta đang làm hiện nay. Trong quá trình bạn thực hiện các hoạt động như xem video, viết email hay trò chuyện, thông tin sẽ được cung cấp giống như dạng quảng cáo có mục đích trong Gmail, nhưng theo thời gian thực và có lẽ có giá trị hơn cho người sử dụng. Sau khi máy tính thu thập được dữ liệu sử dụng của người dùng, họ sẽ không cần phải nhớ tên tập tin cụ thể mà đơn giản hơn là diễn giải ý tưởng của việc tìm kiếm để rồi nội dung sẽ được trả về sau đó. Để xây dựng các công cụ tìm kiếm của tương lai, chúng ta cần một sự phối hợp tuyệt vời của nhiều lĩnh vực: công nghệ di động, mạng lưới, nhận dạng giọng nói, phân tích ngôn ngữ tự nhiên, khả năng xử lý của máy tính.

Mô hình cổng thông tin mới

Rõ ràng, tương lai của tìm kiếm hứa hẹn bạn sẽ có mọi thứ mình cần mà không phải thử với hàng loạt địa chỉ web nhàm chán. Áp dụng ý đồ này vào những năm 90, chúng ta có mô hình cổng thông tin và được biết đến nhiều nhất chính là của Yahoo!. Thành công của Yahoo! không thể kéo dài được lâu khi Google đã cạnh tranh theo hướng ngược lại: chuyển lưu lượng truy cập đến nhưng trang phù hợp cho mỗi truy vấn (như phim ảnh với IMDB, chủ đề với Wikipedia). Việc tìm kiếm thay thế mô hình cổng thông tin cho thấy không một công ty đơn lẻ nào có thể tự mình “bao quát” mọi khía cạnh của internet.

Sau Yahoo!, Facebook và những chiếc điện thoại thông minh như iPhone đang làm hồi sinh mô hình cổng thông tin – bằng việc cung cấp mọi thứ như thời tiết, bản đồ, trò chơi. Điểm khác biệt là chúng không ngu ngốc mà làm mọi thứ một mình mà sử dụng nền tảng để mở rộng cổng thông tin nhờ sự góp sức từ bên thứ ba. Kết quả là cổng thông tin di động/xã hội cung cấp kịch bản phát hành nội dung mới và những cửa hàng ứng dụng trực tuyến chính là một Google khác. Tuy nhiên sự dịch chuyển này cũng tồn tại vấn đề khi nó đặt lên vai người sử dụng gánh nặng phải tìm hiểu cách cài đặt lẫn cách sử dụng ứng dụng. Kể cả khi đã vất vả chọn được ứng dụng phù hợp trong một danh sách dài dằng dặc thì bạn vẫn phải khiến ứng dụng “hiểu mình” thông qua đăng ký, cá nhân hóa thông qua cài đặt rồi lại phải nhớ hết các thao tác để cho ra được kết quả. Quy trình này vô tình làm mất đi sự đơn giản như Yahoo! đã từng làm được, khi điều bạn cần làm chỉ là đăng nhập một lần, không cần nhớ mở ứng dụng nào và cũng không có sự chồng chéo về chức năng.

Google, Bing hay Yahoo! đã và đang thực hiện những nỗ lực để cải thiện kết quả trả về. Khi bạn tìm kiếm “The Dark Knight”, những công cụ sẽ trả về lịch chiếu phim, vị trí rạp, dự báo thời tiết… bên cạnh nhưng tin tức, hình ảnh liên quan. Nhưng nếu không có sự hỗ trợ của các đối tác, không ai có thể đảm nhiệm mọi công đoạn trong thời gian dài. Do đó sự kết hợp là điểu thực sự cần thiết, tạo nên một cổng kết nối người dùng tới ứng dụng đủ điều kiện để thực hiện các truy vấn nhất định. Ngoài một số ứng dụng cốt lõi như kiểu chứng khoán, thời tiết trên iPhone, phần còn lại sẽ được giao cho các nhà phát triển. Hãy tưởng tượng về việc bạn tìm kiếm “Adele” thì sẽ nhận được ứng dụng nghe nhạc, hay khi tìm “cửa hàng Pháp” tương ứng với ứng dụng đặt bàn trực tuyến. Apple cũng khá tích cực hỗ trợ ý tưởng này thông qua Siri khi mà bạn có thể ra lệnh trực tiếp để Siri xác định ứng dụng và nguồn dữ liệu phù hợp nhất.

Một công cụ tìm kiếm như vậy có nghĩa là thay vì phải cài đặt cả trăm ứng dụng và ghi nhớ cho các trường hợp thì bạn có thể truy cập cả ngàn ứng dụng đã được tùy biến cho các trường hợp cụ thể. Ngoài ra, điều này cho phép bạn tập trung hơn vào ý định ban đầu của mình, hạn chế tối đa sự xao lãng do thừa thông tin.

Cơ hội cho tất cả

Google lấy tìm kiếm làm cốt lõi kinh doanh của mình và kiếm rất nhiều tiền từ đó. Bing cũng có một cách tiếp cận tương tự Google nhưng được phát triển nhằm nâng cao trải nghiệm tìm kiếm. Yahoo! thì đã rất nhiều kinh nghiệm trong việc cung cấp nội dung. Cuộc chiến trên thị trường tìm kiếm sẽ ngày càng thú vi khi Google không còn duy trì một cách vững chắc ngôi đầu của mình. Các công cụ tìm kiếm nhỏ hơn đang vùng lên, với những lối suy nghĩ mới mẻ, cách thực hiện sáng tạo theo hướng chuyên biệt hóa. Và những người dùng như chúng ta sẽ được hưởng lợi, nhưng là sau khi đã tìm kiếm được một công cụ tìm kiếm hợp với bản thân.

Nguyễn Tuấn
Thế Giới Số 163 – Ngày 18.3.2013