Khi tiền ảo biến hình

Tại Việt Nam những tháng gần đây, khác biệt hẳn với mục đích ban đầu của những người sáng lập, tiền ảo Bitcoin đã biến thành một cái cớ cho các chân rết đa cấp hoạt động, mồi chài những người hám lợi và cả tin

Tiền ảo, khởi từ Bitcoin, với ý định tạo ra một phương tiện trao đổi kỹ thuật số vượt khỏi mọi sự kiểm soát của các tổ chức tiền tệ, chính phủ; ổn định và hoàn toàn không thể làm giả. Tiền ảo chỉ có thể “đào” bằng các máy tính hiệu năng cao để giải các thuật toán phức tạp. Bitcoin đã trở thành tâm điểm chú ý thế giới khi các lực lượng cảnh sát Mỹ phá vỡ một đường dây mua bán chất cấm với phương triện trao đổi là tiền ảo này. Sau nhiều e ngại từ các chính phủ các nhà kinh tế cũng như sự sụp đổ các sàn giao dịch, tiền ảo đang mất dần vị thế. Thế nhưng, tại Việt Nam những tháng gần đây, khác biệt hẳn với mục đích ban đầu của những người sáng lập, tiền ảo đã biến thành một cái cớ cho các chân rết đa cấp hoạt động, mồi chài những người hám lợi và cả tin.

Đầu năm 2015, một loại tiền ảo mới mang tên Onecoin với những lời quảng cáo hấp dẫn, có thể mang lại lãi suất “khủng” cho nhà đầu tư. Onecoin do Tiến sĩ, luật sư người Bulgaria có tên gọi Ruja Ignotava đưa ra và xuất hiện đầu tiên tại châu Âu vào tháng 1/2015. Để thu hút những người thậm chí chưa biết đến khái niệm tiền ảo mạng lưới tiền ảo đa cấp này đưa ra mức lợi nhuận không tưởng chiêu dụ: Đầu tư 5.000 euro, tức gần 150 triệu đồng, chỉ qua 2016 khách sẽ được 1-2 tỷ đồng, 2017 được 3-4 tỷ đồng, 2018 được 10-15 tỷ đồng. Lý luận của mạng lưới là Giá Onecoin sẽ tăng từ mức dưới 1 euro/coin hiện nay lên 50-100 USD/coin trong vài ba năm tới, nên chả mấy chốc, nhà đầu tư sẽ lãi “khủng” khi đầu tư. Để đầu tư, người mua sẽ đóng tiền khóa học gần 4 triệu đồng, sau khi “học”người đầu tư Onecoin sẽ được tham gia 4 gói, thấp nhất là 16 triệu cao nhất là 148 triệu đồng. Người tham gia kinh doanh Onecoin còn được thêm hoa hồng khi lôi kéo thêm được người khác, mức hoa hồng được chia ra 4 cấp độ và hưởng lợi nhuận lũy tiến bậc thang.

Khi Onecoin đang thoái trào, gần đây trên mạng lại xuất hiện thêm một đồng tiền ảo mới có tên IL Coin. Rất nhiều trang website, fanpage được “cò mồi” lập ra giới thiệu cho loại đồng tiền này, thậm chí, trên youtube, nhiều video giới thiệu. Khi tham gia vào IL Coin, người chơi phải đóng 60 euro (1,4 triệu đồng) để được mở tài khoản và được thưởng 10% giá trị khi nâng cấp gói chơi. Tiếp đó, có 4 cấp độ (gói) được mở cho người chơi tương ứng với số tiền thực tham gia là 270 euro, 865 euro, 2015 euro và 7.015 euro cho gói IL Coin cao cấp nhất. Khi thành viên tham gia IL Coin khi mời được người chơi mới sẽ được thưởng số tiền 30 euro vào tài khoản IL Coin và 50% tiền thưởng nhánh. Việc tính điểm thưởng, hoa hồng của IL Coin tương tự sơ đồ nhị phân (tuyến F1 – F10) trong kinh doanh đa cấp, trong đó tuyến chủ F1 được hưởng tiền khi tuyến dưới mời được thành viên mới tham gia hệ thống.

Mức thưởng chỉ có trong mơ kia là bằng chứng hiển nhiên của việc có một lưỡi câu giăng sẵn trong ấy. Tiền ảo vốn không hoạt động như một đơn vị tiền tệ, các giá trị chỉ mang tính chất quy ước trong cộng đồng sở hữu, nếu khả năng thanh khoản bị triệt tiêu thì chúng chỉ là một mớ mã nhị phân không thể áp dụng cho điều gì. Thế tại sao nhiều người dù không có chút hiểu biết lại lao đầu vào mau, vì tham chắc chắn. Khi đó, lợi nhuận chỉ rơi vào kẻ “ăn trên ngồi trốc” hay kẻ chiêu dụ rồi chốt lời ngay. Một sự cố sập sàn, đóng chương trình hay một quyết định của chính phủ hoàn toàn có thể biến số tiền trăm triệu đồng của người tham gia đóng và số tiền lời mong ước hóa thành khói. Trước đây, khi đồng Bitcoin xuất hiện tại Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước đã khẳng định, đây không phải là tiền tệ và không phải là phương tiện thanh toán hợp pháp tại Việt Nam. Khi một đồng tiền đã ảo còn không có giá trị thanh toán thì cần bỏ nó ra khỏi máy tính chứ không phải bỏ thật nhiều tiền mua và dụ người khác mua.

Từ một ý định lạ của những người có hiểu biết về mặt kinh tế và mang mầm mống vô chính phủ, biến thành vật trung gian cho hệ thống kim tự tháp, từ một ý định mang tính triết học thành điều để lừa gạt người thiếu hiểu biết, tiền ảo đã biến dạng vì lòng tham của con người.

                                                                                                            Trần Gia (theo tạp chí Thế Giới Số, số tháng 11/2015)