Cho dù thị trường hệ điều hành di động đang được nắm giữ bởi iOS, Android và Windows Phone thì Mozilla vẫn dự định bổ sung một nhân tố mới: Firefox OS. Liệu một công ty mã nguồn mở có thể mang gì đến cuộc chơi vốn đã đông đúc và có đủ để xoay chuyển tình thế?
Mặc dù được coi là một địch thủ đáng gờm trên mặt trận máy tính truyền thống thì thành tích của Firefox trên máy tính bảng và điện thoại thông minh lại khá khiêm tốn. Gần một năm trước, Mozilla thông báo họ đang làm việc với một dự án có tên là Boot to Gecko (B2G) và nay đã đổi tên thành Firefox OS. Hãng này cũng sẵn sàng cho việc hỗ trợ các nhà sản xuất phần cứng và các nhà mạng trong việc mang những chiếc điện thoại chạy Firefox OS ra thị trường vào đầu năm 2013.Firefox OS hứa hẹn mang toàn bộ sức mạnh của Mozilla lên những chiếc điện thoại thông minh minh như HTML5, thiết kế hiệu quả và một nền tảng mã nguồn mở thực sự, không bị ảnh hưởng bởi các bên trung gian, các đối tác đặc quyền hay kiện tụng bằng sáng chế. Tuy nhiên liệu Mozilla có cơ hội trong một thị trường đã có một hệ điều hành mã nguồn mở (Android), một người chơi lớn khác (iOS) và nền tảng thứ ba được ông lớn Microsoft đầu tư mạnh tay như Windows Phone.
Firefox Os làm việc như thế nào? Theo những thông tin được cung cấp, Firefox OS được hiểu một cách đơn giản là được xây dựng dựa trên một kernel Linux mã nguồn mở kết hợp với engine Web Gecko của Mozilla – không có lớp trung gian phức tạp nào ở giữa cũng như không có công nghệ độc quyền. Firefox OS sẽ là một
trải nghiệm Web chân thực trong mỗi thao tác bởi tất cả mọi thứ sẽ là ứng dụng HTML5 bao gồm trình duyệt, ứng dụng email, mạng xã hội và trò chơi hay ngay cả trình quay số. Điều này nghe tương tự ý tưởng của Palm với WebOS khi tin rằng engine WebKit (trái tim của Safari và Chrome) đủ tinh vi để xử lý giao diện người dùng cho các thiết bị của Palm. Tuy nhiên WebKit vẫn còn nằm trên một lớp mã phần mềm độc quyền. Mozilla đã tiến thêm một bước bằng việc loại bỏ mã độc quyền đi kèm theo Linux và sử dụng chính engine Gecko của họ mà được tuyên bố là có thể hoạt động hiệu quả trên các thiết bị cấu hình thấp. Sử dụng HTML5 đồng nghĩa với việc Firefox OS sẽ có thể xử lý ứng dụng ngoại tuyến, cho phép người dùng không phải lúc nào cũng cần kết nối Internet và các engine Gecko có thể đảm đương các phép dựng hình phức tạp như xem
video hay chơi
game, giúp tăng tốc đồ họa bằng phần cứng.
Những ai đang tham gia Nếu như việc Firefox OS là một cách đơn giản hóa thương hiệu B2G thì việc các đối tác sẽ tham gia cùng Mozilla dành được nhiều sự quan tâm hơn. Các nhà sản xuất thiết bị như TCL Communication Technology và ZTE sẽ sản xuất điện thoại dùng Firefox OS với bộ xử lý Snapdragon của Qualcomm. Về phần nhà mạng, có những cái tên như Deutsche Telekom (Đức), Etisalat (UAE), Smart (Philippin), Telecom Italia (Ý), Telefónica (Brazin), Telenor (Na Uy), Sprint (Mỹ) và danh sách này vẫn chưa dừng lại.
Nhắm đến đối tượng nào Danh sách các nhà mạng hỗ trợ cho ta thấy được ý tưởng về nơi mà Mozilla dự định bán điện thoại Firefox OS: các thị trường mới nổi. Bằng cách theo đuổi công nghệ mã nguồn mở miễn phí hoạt động tốt trên các thiết bị cấu hình thấp, Mozilla hy vọng tạo nên những sản phẩm giá cả cạnh tranh tại những nơi như Brazil, Ấn Độ, Trung Quốc, Châu Phi và Đông Nam Á. Những chiếc điện thoại thông minh giá thấp chắc chắn sẽ là một trong những giải phát chính cho việc mở rộng truy cập Internet trên toàn cầu. Và các nhà khai thác di động có thể thấy được ở Firefox OS là ít cản trở hơn so với các nền tảng khác trên thị trường.
Cởi mở hơn Android 
Google khi giới thiệu Android đã nhấn mạnh tính “mở” và “miễn phí” của nó – điều mà Mozilla không thể vui mừng. Thực tế là bất cứ ai cũng có thể tải về mã nguồn Android và cài nó lên thiết bị tương thích. Nhưng các công ty muốn sản xuất và bán thiết bị Android có thể sẽ phải đàm phán về thỏa thuận cấp bằng sáng chế như trong trường hợp với Microsoft. Dần dần hầu hết các nhà sản xuất thiết bị Android ngoại trừ Google phải ký vào một thỏa thuận với người khổng lồ phần mềm để bảo vệ bản thân tránh khỏi các cuộc kiện tụng thông qua trả tiền cho mỗi sản phẩm bán ra – mất đi lý do để coi được gọi Android là miễn phí.
Hơn nữa, một số thành viên của hệ sinh thái Android được đối xử “không” được bình đẳng. Google đã có được bộ phận phần cứng của Motorola và không có gì lạ khi các kỹ sư ở đó có một vị trí tốt hơn để xem những gì có trong phiên bản Android tiếp theo so với các hãng khác. Google cũng có một số đối tác được ưa thích, người mà sẽ tiếp cận sớm với bản cập nhật Android trong quá trình phát triển nhằm tạo ra sản phẩm chung được tốt hơn.
Firefox sẽ không có mối quan hệ như vậy với bất cứ ai. Engine Gecko là sạch sẽ, tương tự với công nghệ HTML5 hay nhân Linux trong Firefox OS. Việc phát triển B2G hay giờ là Firefox OS có tính minh bạch cao ngay trong những ngày đầu với việc mã nguồn được cung cấp tới cộng đồng một cách đầy đủ để không ai có thể than phiền về quyền truy cập nhiều hay ít. Còn các nhà phát triển độc lập có thể dễ dàng tham gia mà không cần đăng ký hay mua bộ công cụ phát triển.
Đã đến thời của HTML5 Một câu hỏi lớn khác dành cho Firefox OS là liệu thế giới đã sẵn sàng với một chiếc điện thoại hoạt động (chỉ) trên nền HTML5. Mặc dù các nhà phát triển di động và Web hy vọng ứng dụng xây dựng với HTML5, CSS và Java Script là sẽ nền tảng phát triển chính của họ thì giờ các ứng dụng truyền thống vẫn đang giữ ngôi vua. Các nhà phát triển có thể làm được nhiều thứ hơn với các API trong Android hay iOS hơn là HTML5. Điều này đặc biệt đúng với các ứng dụng đa phương tiện và đòi hỏi xử lý đồ họa cao như trò chơi. Có những nơi mà HTML5 chưa sẵn sàng cho điện thoại và Mozilla thừa nhận vẫn đang mở rộng chuẩn Web để đảm đương các thứ như là quản lý điện năng và thoại cơ bản – những thứ không thể thiếu đối với một thiếtbị nền web.
Việc quản lý các nhà phát triển cũng gặpnhiều khó khăn hơn khi mà các nhà phát triển di động có thể bất cứ công cụ phát triển Web nào để xây dựng ứng dụng cho Firefox OS – từ đơn giản đến phức tạp. Các nền tảng cạnh tranh như Android, iOS và Windows Phone có một môi trường phát triển khá chặt chẽ và những gì các nhà phát triển có thể tận dụng cho ứng dụng HTML5 là không nhiều. Việc có một trải nghiệm chơi game chuyên nghiệp hiện thời không khả thi trên HTML5.
Những thách thức gần Về nguyên tắc, Firefox OS là một ý tưởng nghiêm túc và nó thúc đẩy phát triển HTML5 trong môi trường di động. Thực tế nó không tồn tại một mình, mà là trong một thế giới phức tạp của những hệ sinh thái do người chơi trước tạo ra và tất cả đang cạnh tranh cho thị phần, phát triển và tìm kiếm người dùng trung thành. Thách thức có thể thấy ngay đầu tiên cho Firefox OS chính là Android. Chú rô bốt xanh mang đến cơ hội cho các nhà sản xuất và các nhà mạng tạo ra một thứ gì đó hấp dẫn hay ít nhất là tạo ra lợi nhuận. Ví như việc Baidu đã “tùy biến” Android và đưa vào đó những dịch vụ web của mình thay cho của Google – điều mà Google không thể can thiệp. Tương tự như vậy Amazon cũng tân trang Android với một giao diện tùy biến sâu trên Kindle Fire. Còn ai nữa cần một hệ điều hành HTML5 có mã nguồn thực sự mở trong khi Android có thể được tận dụng dưới sự “cho phép” của Google. Thị trường thiết bị Android giá rẻ cũng đang dần tăng trưởng mạnh với vô số các nhà sản xuất tên tuổi lẫn vô danh.Sau Android, Firefox OS sẽ phải đối mặt với các hệ điều hành mã nguồn mở tiền nhiệm. WebOS của Palm đang được HP thúc đẩy trở thành mã nguồn mở hay như Tizen, một sự kết hợp giữa đứa con bị Nokia bỏ rơi là MeeGo và Bada của Samsung, chưa kể Symbian tiếp tục khai thác các thị trường mới nổi trong những năm cuối đời.
Ngoài ra vẫn còn một yếu tố chưa xuất hiện với Firefox OS, đó là máy tính bảng. Giờ đây gần như không thể nói về nền tảng di động mà bỏ quên đả động đến máy tính bảng cho dù thị trường đang bị iPad thống trị.
Anh Tuấn
Tin học & Đời sống 166 – Tháng 10.2012
