Đừng ảo tưởng về Startup công nghệ!

Làn sóng Startup ở Việt Nam giờ đang quá ảo, người ta bàn tán và nói quá nhiều về Startup khiến nó trở thành một trào lưu thời thượng và thu hút nhiều người đâm đầu vào mà không hiểu rõ về Startup.

Ở Việt Nam khi startup chúng ta chủ yếu tập trung vào software, vì những sản phẩm công nghệ cầm nắm được như điện thoại, máy tính… phải đầu tư tốn kém, không nhiều người đủ tiền để làm, mà người có tiền cũng không đủ điên rồ để đầu tư.

Nếu bạn đầu tư công bỏ sức ra làm môt sản phẩm công nghệ số, chỉ có 2 cách để bạn sống, đó là sống bằng bán quảng cáo hoặc sống bằng bán sản phẩm. Bán quảng cáo ở Việt Nam thì giá siêu rẻ, ngày ứng dụng Học tiếng Nhật của Akira đạt 30.000 download, mình chỉ thu được 20 USD/tháng. Còn nếu bạn định bán sản phẩm, thử nghĩ xem sản phẩm công nghệ số (software) đắt nhất bạn đã từng bỏ tiền ra mua là gì? Phần mềm diệt virus, bản quyền máy tính, ứng dụng di động, game…?

Nếu bỏ qua game, mình khẳng định 99% người Việt Nam chưa từng bỏ tiền ra mua sản phẩm nào như vậy. Crack hoặc dùng miễn phí thì được, còn phải bỏ tiền ra mua thì sẽ không dùng. Sản phẩm công nghệ bán được nhiều nhất ở Việt Nam chắc là game cá độ và đánh bạc. Giấc mơ có triệu người dùng, vươn ra thế giới, được đầu tư triệu USD… luôn là những giấc mơ đẹp. Và nó chính là mật ngọt giết chết rất nhiều bạn trẻ.
 
Thị trường cho Startup công nghệ ở Việt Nam còn rất nhỏ

Lấy một ví dụ nhé, cả Việt Nam mỗi năm có khoảng 50.000 người học tiếng Nhật. Akira làm một ứng dụng học tiếng Nhật Online với giá khoảng 20USD, như vậy nếu có 50.000 người mua thì Akira sẽ có 1.000.000 USD, các bạn sẽ nghĩ như vậy đúng không?

1 triệu USD tương đương hơn 22 tỷ đồng, nghe có vẻ hoành tráng đấy. Nhưng sẽ cần bao nhiêu tiền đầu tư để có một sản phẩm hoàn hảo đến mức 80% người học tiếng Nhật đều hài lòng? Và cần bao nhiêu tiền đầu tư đểchiếm được  hơn 80% thị phần? Đối thủ của Akira Online không chỉ là các phần mềm học tiếng Nhật, mà chính là các trung tâm tiếng Nhật khác. Và công sức để chiếm 100% thị phần, so với việc đi mở vài trung tâm tiếng Nhật khác, cái nào tốn sức hơn? Mình biết nhiều người chỉ mất 3-4 năm để mở hơn chục trung tâm ngoại ngữ trên khắp Việt Nam, doanh thu hàng năm đều hơn 1 triệu USD.

Ngay cả trong lĩnh vực thương mại điện tử (TMĐT) cũng vậy. Thị trường TMĐT của Việt Nam được định giá đạt khoảng 560 triệu USD năm 2015, nhưng thực ra chỉ chiếm 0,71% thị phần bán lẻ (khoảng 80 tỷ USD). Và mặc dù quy mô thị trường chỉ có 560 triệu USD, nhưng có bao nhiêu đại gia đã nhảy vào đây? 2015 đã là một năm thất bại lớn với rất nhiều công ty TMĐT, và nhiều khả năng năm 2016 sẽ thất bại lớn với nhiều Startup vì bị quấn vào “trào lưu Startup” mà không biết mình đang ở đâu. 

Nếu bạn vẫn bỏ ngoài tai những điều trên và quyết tâm Startup công nghệ thì phải làm thế nào?

Kinh nghiệm trong quá trình xây dựng Akira Tech

1. Sống sót trước! Đừng đắm chìm trong những suy nghĩ kiểu như: mình sẽ kiếm hàng triệu người dùng, xong rồi mình sẽ có tiền. Bạn chắc chắn sẽ phá sản trước khi có được 1 triệu người dùng. Startup ở Việt Nam, việc đầu tiên và quan trọng nhất là “Sinh tồn”, đừng mơ đến việc sẽ có ai đó đầu tư cho bạn ở giai đoạn đầu tiên, quỹ đầu tư thì càng không. Hoặc là bạn phải có một lượng tiền đủ lớn để sống được khoảng 2-3 năm mà không cần thêm tiền đầu tư hoặc không cần doanh thu, hoặc phải tìm cách làm ra tiền càng nhanh càng tốt.

2.Đừng chết vì thiếu hiểu biết: Các startup công nghệ xuất thân từ dân IT thường nghĩ rằng mình có khả năng lập trình mọi thứ và mình sẽ startup thành công. Còn các startup xuất thân từ business thì hay nghĩ rằng mình sẽ dễ dàng thuê được một lập trình viên xuất sắc, hoặc dễ dàng bán sản phẩm nhờ tài năng marketing ngay cả khi sản phẩm lởm. 99% startup chết không phải vì thiếu đam mê, mà là chết vì thiếu hiểu biết và kỹ năng cần thiết. Không hiểu về thị trường, về sản phẩm, không đủ kỹ năng vận hành kinh doanh, cách xây dựng đội ngũ, không có khả năng làm việc với con người… 

Để trở thành một doanh nghiệp thành công phải gồm nhiều yếu tố, nếu bạn chưa giỏi việc này hoặc chưa có những co-founder (nhà sáng lập) đủ giỏi, tốt nhất đừng vội khởi nghiệp. Vào một công ty nào đó làm và học hỏi trước, vừa không mất tiền lại còn có lương, vừa tích lũy được nhiều kinh nghiệm. Tốt nhất tìm công ty nào đúng lĩnh vực mà bạn muốn khởi nghiệp, rồi bạn sẽ nhận ra tất cả những ý tưởng mình vẫn nghĩ rằng rất hoành tráng hoá ra toàn là những thứ vứt đi.

3. Nghĩ lớn, làm nhỏ thật nhỏ: Tất cả những người khởi nghiệp đều mang trong mình dòng máu “mơ mộng”, không có cái này thì cũng không ông nào dám khởi nghiệp. Nhưng đấy là điểm yếu của rất nhiều người, bao gồm cả mình – một Visionary. Xây dựng doanh nghiệp cũng như xây nhà, phải bắt đầu bằng việc đào từng xẻng đất, đặt từng cục gạch. Mỗi tuần hãy đặt ra những mục tiêu siêu nhỏ, siêu khả thi và làm dần dần. Ví dụ: có 100 người dùng đầu tiên, có người trả tiền đầu tiên, có người quay lại mua hàng đầu tiên… Lúc bắt đầu sản phẩm hơi lởm tý cũng được, miễn là có người chịu trả tiền mua tức là có hi vọng. Bán để có tiền phát triển sản phẩm tiếp. Lặp lại chu trình này càng nhanh càng tốt.

4. Giai đoạn đầu đừng mất công với các event và các nhà đầu tư: Tham gia event, đi ngoại giao, gặp gỡ nhà đầu tư… chỉ làm bạn mất thời gian và chắc chắn sẽ chẳng có ai đầu tư cho bạn khi bạn mới chỉ có ý tưởng. Bét nhất cũng phải có sản phẩm mẫu, đã có người trả tiền hoặc có rất nhiều người sử dụng, may ra người ta còn nói chuyện với bạn. Còn nếu gặp chỉ để “chém” về việc bạn có một ý tưởng hay, câu trả lời sẽ luôn là “ý tưởng là cái rẻ tiền nhất, hãy cho tôi xem bạn đã làm được gì với cái ý tưởng này?” Đi gặp gỡ nhiều còn làm bạn thêm ảo tưởng về khởi nghiệp thành công, vì những người bạn gặp toàn là những siêu nhân khởi nghiệp 100 người có 1, còn 99 người khởi nghiệp thất bại vỡ mặt thì bạn đâu có gặp. Khi nào thiếu động lực thì tham gia event để thêm tí lửa.

Hãy tập trung 200% năng lượng vào sản phẩm và khách hàng của bạn, đến khi nào ngon lành rồi thì hãy nghĩ tới việc xuất sơn chém gió. Các diễn giả, siêu nhân startup, nhà đầu tư… không ai có thể nói về “sản phẩm của bạn cần gì để tốt hơn” bằng khách hàng của bạn đâu.

5. Nên làm web hay mobile? Nếu hướng tới người dùng Việt Nam thì đừng làm Mobile Apps, vì người dùng Việt Nam không có thói quen trả tiền mua Apps, và cũng chưa quen với các phương thức thanh toán như Creditcard hay chuyển khoản ngân hàng. Nếu bạn làm Game đánh bạc, cá độ thì được.

Nếu hướng tới người dùng Quốc tế ngay từ đầu, thì bắt đầu bằng Mobile App hay Web App đều được. Nhưng để chiến thắng được trong thị trường quốc tế, bạn phải chắc chắn rằng mình là người giỏi nhất trong lĩnh vực/ngách mà bạn đang tham gia. Có thể bắt đầu từ một ngách nhỏ, sau khi làm tốt ở đây dần mở rộng ra tiếp. Đừng vội vàng phục vụ “triệu người dùng” ngay từ đầu. Ngay cả Facebook những ngày đầu tiên cũng chỉ hướng tới trường ĐH Harvard, sau khi làm tốt rồi họ mới mở ra thêm 4 trường ĐH khác bên cạnh, sau 2 năm Facebook mới có người dùng ở 21 trường Đại học, và cứ lần lượt từng bước như vậy, sau 13 năm Facebook mới đến ngày có hơn 1 tỷ người dùng.

6. Làn sóng Startup công nghệ tiếp theo sẽ là gì? Cái gì người dùng sẵn sàng trả tiền thì nó sẽ thành làn sóng. Edtech sẽ trở thành xu hướng của năm nay vì đây là loại sản phẩm thuần công nghệ thứ 2 (sau game) mà người Việt Nam sẵn sàng trả tiền để mua. Đừng nghĩ đến chuyện Educate thị trường, các công ty TMĐT ở Việt Nam đã cố gắng làm điều này từ những năm 1997-1998, sau hơn 15 năm mới chỉ Educate được 0.71% thị phần. Bạn có sẵn sàng ném hàng ngàn tỷ đồng để giáo dục thị trường không? Rất nhiều đại gia đã dám làm điều này và đã hối hận. 

Quách Đức Anh (Akira Tech)