Từ sự cố giải Marathon Dalat Ultra Trail 2020, làm gì để sống sót khi bị lũ quét?

Hai vận động viên tham gia Giải Ultra Trail Dalat 2020 bị tai nạn do mưa lớn nhưng vẫn cố vượt suối đã bị lũ cuốn trôi, một người chết, một người mất tích đã đặt câu hỏi về kỹ năng của những vận động viên chuyên nghiệp đang tham gia giải, bởi cả 2 đều đang tham gia cuộc thi với cự ly 100km.

Giải Ultra Trail Dalat 2020 là cuộc thi marathon quốc tế và xe đạp địa hình được tổ chức hằng năm tại TP.Đà Lạt với nhiều cự ly, tất cả đều băng qua cánh rừng nguyên sinh thuộc TP.Đà Lạt và và H.Lạc Dương.

Điều này có nghĩa đây là một cuộc thi mạo hiểm nên các vận động viên tham gia phải ký giấy miễn trừ trách nhiệm khi có tai nạn xảy ra và đảm bảo người tham gia hiểu rõ các rủi ro khi tham gia giải. Thực tế hai vận động viên gặp nạn lại thuộc nhóm tham gia cự ly 100km – cự ly của những động viên chuyên nghiệp đặt câu hỏi về kỹ năng của các vận động viên, cũng như kinh nghiệm và các giải pháp dự phòng khi có sự cố để cứu hộ kịp thời.

Lũ quét và lũ ống không thể dự đoán trước

Việt Nam là một trong những quốc gia bị ảnh hưởng nghiêm trọng của lũ vào mùa mưa, đặc biệt ở khu vực Tây Nguyên và vùng núi phía Bắc. Lũ được hình thành bởi lượng nước khổng lồ do mưa di chuyển nhanh từ trên xuống phá hoại những gì trong đường đi của lũ. Thường lũ có thể dự đoán trước, trường hợp lũ quét và lũ ống thì gần như không thể dự đoán trước.

Khu vực tìm thấy thi thể của nạn nân. Ảnh: TTXVN

Lũ quét hình thành từ các cơn mưa giông lớn, hoặc băng tuyết tan chảy đột ngột hoặc tác động của con người do vỡ đập thủy điện hoặc các hồ nước trên cao… với một lượng nước khổng lồ sẽ di chuyển và tàn phá bất cứ thứ gì trên đường đi. Lũ quét thường xảy ra ở khu vực đồi núi, suối chảy tràn vào các thung lũng. Năm 1998 một trận lũ quét đã gần như xóa sổ bản Mường Lay, thị xã Lai Châu, tỉnh Lai Châu.

Ngoài lũ quét, lũ ống cũng rất nguy hiểm, về cơ bản lũ ống không khác với lũ quét nhưng sức tàn phá mạnh hơn, do nước từ trên cao bị dồn nén tạo thành dòng mạnh chảy xiết và cả nước xoáy.

Ngày nay lũ không còn là sản phẩm độc quyền của tự nhiên, nhiều trường hợp gây lũ do các công trình của người dân ở khu vực miền núi như hồ nuôi cá trên cao, đập thủy điện nhỏ… gặp mưa sẽ vỡ bờ kéo theo lượng nước tích trữ tạo thành lũ có sức tàn phá không hề kém với những cơn lũ tạo ra bởi tự nhiên.

Có 3 loại lũ chính

Lũ quét, lũ ống: thường xảy ra ở khu vực miền núi là kết quả của các trận mưa hoặc các tác động của con người. Dòng chảy mạnh và bất ngờ có sức tàn phá lớn.

Lũ sông: Xảy ra do các trận mưa lớn ở đầu nguồn, gây ra mực nước sông dâng cao tốc độ dòng chảy nhanh và mạnh bất thường.

Lũ ven biển: Xảy ra khi có áp thấp nhiệt đới gần biển, sóng biển dâng cao kết hợp với triều cường phá vỡ đê tràn vào đất liền gây ngập lụt và tàn phá những gì quét qua

Trang bị kỹ năng sinh tồn khi gặp lũ

Không kể đến các vận động viên băng rừng chuyên nghiệp, những người dân bình thường vẫn luôn phải trang bị các kỹ năng sinh tồn cao thì nếu phải di chuyển trong khu vực rừng núi có độ dốc lớn. Những lưu lý bên dưới sẽ giúp bạn hạn chế tối đa các rủi gặp phải khi gặp lũ. Nên nhớ khi bị lũ cuốn thì việc biết bơi chỉ cho bạn thêm đôi chút cơ hội sống sót chứ không thể cứu mạng khi bị lũ cuốn trôi.

Trước hết luôn cập nhật tình hình thời tiết trước và trong chuyến đi giúp bạn tránh được những rủi ro do thời tiết xấu không đáng có. Trường hợp trời mưa bất chợt nên di chuyển tới những vị trí cao, xa các con suối để tránh lũ.

Kỹ năng quan sát là yếu tố quan trọng nhất giúp bạn sống sót khi di chuyển trong rừng. Khi mưa, quan sát thấy dòng nước chuyển đục vào đang cuốn trôi nhiều thứ như cành cây tươi, bụi cỏ là dấu hiệu của lũ đang tràn xuống cần nhanh chóng di chuyển đến chỗ cao hơn.

Luôn cố gắng di chuyển ở những khu vực có tầm quan sát rộng. Khu vực ven sông suối có vẻ chắc chắn nhưng thực tế không hề an toàn, có thể sạc bất cứ lúc nào khi bị lũ quét. Khi nghe tiếng chảy của dòng nước trở nên lớn dần và bất thường phải lập tức di chuyển ra khỏi dòng nước càng xa, càng cao càng tốt.

Nên di chuyển theo nhóm, không cố gắng vượt qua dòng suối cạn khi trời mưa, đây là trường hợp của 2 vận động viên bị lũ cuốn trôi vừa qua. Nếu không kịp di chuyển, nhóm 5-6 người có thể xếp thành hàng dọc so với dòng nước và bán chặt vào nhau sẽ tăng cơ hội bám trụ và sống sót.

Xếp hàng dọc sát nhau giúp nhóm 5-6 người khó bị lũ cuốn trôi

Luôn có người địa phương dẫn đường hoặc ít nhất tham khảo các lưu ý của dân địa phương để tránh những tai nạn đáng tiếc.

Tai nạn khi tham gia các giải thi mạo hiểm là điều khó có thể tránh hoặc quy trách nhiệm hoàn toàn cho ban tổ chức. Vấn đề mỗi vận động viên cần phải tự đảm bảo bản thân có đủ sức khỏe và kinh nghiệm để tham gia thử thách hay không. Kể cả những vận động viên giàu kinh nghiệm cũng khó đối đầu lại sự khắc nghiệt của thiên nhiên. Giải pháp rút lui để đảm bảo an toàn luôn phải được cân nhắc đến trước tiên.

Tại cuộc thi, ngay khi trời mưa lớn, các điểm dừng (check-point) các vận động viên tham gia được cập nhật đầy đủ thông tin thời tiết, nhiều vận động viên đã chọn bỏ cuộc để đảm bảo an toàn, trong khi nhiều người vẫn chọn tiếp tục cuộc thi.

Sau sự cố, ban tổ chức đã hủy giải Ultra trail Dalat 2020 và tiến hành đưa các vận động viên tham gia về vị trí an toàn cũng như xử lí các vấn đề phát sinh.

Lời kết, không nên di chuyển vào các vùng núi cao vào những ngày mưa bão trừ khi thật sự cần thiết, biết bơi không giúp được gì khi bị lũ cuốn, vì vậy phải luôn trang bị kỹ năng sinh tồn và cân nhắc yếu tố an toàn đầu tiên.